بررسی روابط خارجی هر کشور با هر یک از همسایگانشان به‌منظور فهم، تبیین و اتخاذ تصمیمات راهبردی در روابط دوجانبه، از جمله موضوعات مهم در مطالعات سیاست خارجی کشورهاست. جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل موقعیت ژئوپولیتیک و استراتژیک خود، به‌عنوان یکی از کشورهایی که مهم منطقه و جهان است و از این قاعده مثتثنی نیست.
در این میان ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای در خاورمیانه و پاکستان به‌عنوان تنها کشور اسلامی دارنده سلاح اتمی در جنوب غربی آسیا در مجاورت یکدیگرند و مناسبات راهبردی بسیار حائز اهمیتی را دارا می‌باشند. اهمیت این مجاورت، زمانی روشن‌تر می‌شود که تحولات عمده‌ای را در هر کشور مطالعه و بررسی نماییم.
مسائلی چون بمب اتمی پاکستان، مجاورت با افغانستان به عنوان کشوری که کانون اتصال خاور، جنوب، باختر و آسیای میانه است، استقلال پاکستان، تحولات طالبان در افغانستان، بنیادگرایی، مواضع دو کشور در رابطه با قدرت بزرگ ایالات متحده و... موید این نظر است. درتکمیل مقدمه عنوان شده بایستی به پیوستگی روابط خارجی ایران و پاکستان اشاره شود، به واقع پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که در روابط دوستانه دو کشور، پیوستگی و تداوم وجود داشته است. علل این پیوستگی به قرار ذیل است عامل ژئوپولیتیک: تعلق هر یک از این دو کشور به‌مجموعه امنیتی‌ای متفاوت از یک سو و حوزه‌های متفاوت تهدید امنیتی از سوی دیگر، موجب نشده است تا عامل ژئوپولیتیک، منبع تنش باشد.
همچنین گسست فضایی در مرزها و در فاصله‌های سرزمینی دو کشور، وجود بیابان‌های گسترده و خالی از جمعیت، تراکم جمعیت پایین در مناطق مرزی، گسست قطب‌های مهم سیاسی و اقتصادی دو کشور در منطقه مرزی و کمبود تعاملات در این مرزها، عدم وجود محورهای ژئوپولیتیک و مرزهای طبیعی مورد تعارض بین دو کشور و هم‌پوشانی آن دو به لحاظ تداخل منابع انسانی و قومی و اقتصادی از جمله عوامل دیگرند.
عامل تاریخی فرهنگی: ریشه داشتن زبان ملی پاکستان در زبان فارسی، فارسی بودن سرود ملی پاکستان، تعلق تمدنی پاکستان به تمدن ایران، مواضع دو کشور در برابر یکدیگر موجب افزایش اعتماد متقابل گردیده، عضویت هر دو کشور در سازمان کنفرانس اسلامی و... شواهدی از چنین ادعایی است.
عامل سیاسی امنیتی: نیاز امنیتی دو کشور به یکدیگر به‌عنوان حاشیه‌های امنیتی یکدیگر به‌ویژه از سوی پاکستان که در معرض تهدید مداوم هند قرار دارد. اما با این حال دلایلی وجود دارد که نشان‌دهنده‌ی اهمیت کشور پاکستان در سیاست خارجی ایران است.
از جمله آن دلایل می‌توان موارد زیر را عنوان داشت. *پاکستان همسایه ایران است و نفوذ هر کشوری در پاکستان می‌تواند بر امنیت ملی ایران تاثیر بگذارد.
*پاکستان کشوری است که سلاح اتمی دارد و از این رو جهت‌گیری‌های این کشور بر امنیت ملی ایران تاثیر می‌گذارد.
*افغانستان دیگر کشور همسایه ایران است که پاکستان در دوره‌های مختلف در آن نفوذ زیادی داشته است. بنابراین افغانستان محل رقابت هر دو کشور است. و در پایان بایستی اذعان داشت: با توجه به اینکه ساختار تسلیحاتی پاکستان با بسیاری از تسلیحات ایران که قبلا ساختار غربی داشته‌اند مشابه هستند (به‌ویژه در زمینه هوایی)، اسلام‌آباد کانال مهمی برای دریافت قطعات تسلیحاتی به‌شمار می‌رود به واقع برای ایران مهم است در وضعیتی که از اطراف تحت دکترین سد‌بندی واشنگتن قرار دارد، پنجره‌ای به نام پاکستان جهت تنفس وجود داشته باشد. حضور آمریکا در پاکستان به معنای گسترش ناامنی و فرقه‌گرایی و رشد افراطی‌گری در منطقه است. در نتیجه راهکار ایران برای مقابله با وضعیت دوگانه مشارکت فعال در حل مسائل منطقه با کمک قدرت‌های منطقه‌ای و جلوگیری از نفوذ قدرت‌های فرامنطقه‌ای است.
در پایان و به نظرنگارنده:"مهدی حیدرپور"پاکستان، به‌عنوان همسایه‌ای که کشوری اسلامی و دارای بمب اتمی است، محل عبور عمده روابط شرقی ایران است و مناسبات راهبردی مبسوطی با ایالات متحده آمریکا دارد و از جمله همسایگانی است که دارای اهمیت فراوانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.
