هفته گذشته ماموریت بانکیمون دبیر سازمان ملل به پایان رسید. بانکیمون هشتمین دبیر کل سازمان ملل بود که از سال 1385مسئولیت خود به‌عنوان دبیر کل سازمان ملل را آغاز کرد اما در طول 10سال گذشته آن گونه که باید نتوانست در انجام وظیفه خود موفق عمل کند. دراین خصوص بایستی به برخی تحولات جهان در زمان تصدی‌گری بانکیمون اشاره نمود تا به عملکرد وی در سازمان ملل پی برد. درسال 2006؛ جنگ 33 روزه و جنایت‌های دامنه‌دار رژیم صهیونیستی، 2007؛ ترور بی‌نظیربوتو در پاکستان،2011 آغاز موج بیداری اسلامی در کشورهای مختلف عربی 2012؛ آتش‌زدن قرآن مجید توسط یک کشیش آمریکایی،2013؛ ادامه اقدامات تروریست‌ها در سوریه و حمایت کشورهای عربی و غربی از تروریست‌ها ،2014؛ حمله اسرائیل به غزه 2015؛ آغاز رفتارهای جنون‌آمیز عربستان در منطقه و حمله به یمن، 2016؛ اقدام سئوال برانگیز بانکیمون در خارج کردن نام عربستان از لیست رژیم‌های کودک‌کش، موارد یادشده از مهمترین تحولات جهان در زمان تصدی‌گری بانکیمون در سازمان ملل بود که در همه موارد بانکی مون متاسفانه اقدامی نکردند و در مواردی با سکوت خود باعث جسارت و جنایت بیشتر متجاوزان به کشورهای مختلف شدند.
این تحولات اندک و نحوه واکنش سازمان ملل به آنها و سکوت و گاها وارونه جلوه‌دادن حقایق از سوی بانکیمون نشان می‌دهد که دبیرکل سازمان ملل در 10 سال گذشته عروسکی بوده در دست قدرت‌های بزرگ و بنا به خواسته آنها اقدامات خود را به پیش می‌برد. به‌عبارتی دیگر بایستی گفت بانکیمون در دوران ماموریت خود رویکردی محافظه‌کارانه داشت و مواضع روشن و شفافی در مسائل و موضوعات اختلافی مهم در نظام بین‌الملل اتخاذ نمی‌کرد. وی در قبال رژیم صهیونیستی و جنایات این رژیم برخورد و مواجهه ملایمی داشت.
وی در قبال بحران‌های جاری در منطقه و جهان اسلام نیز همسویی خود با ایالات متحده آمریکا را حفظ می‌کرد. این در حالی بود که به‌عنوان مثال در دوران حضور پطرس غالی و خاویر پرز دکوئیار در مسند دبیر کلی سازمان ملل متحد، شاهد چنین محافظه‌کاری و انفعالی نبودیم. به‌عنوان مثال در دوران دکوئیار بود که عراق به‌عنوان طرف متجاوز در جریان جنگ تحمیلی با کشورمان شناخته شد. حال آنتونیو مانوئل دی الیویرا گوترش پرتغالی در جلسه روز چهارشنبه شورای امنیت توانست 12 رای مثبت و سه رای ممتنع به دست بیاورد.
پس از آنکه پنج عضو دائم شورای امنیت شامل آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلیس و چین، به آنتونیو گوترش رای مثبت دادند و گوترش رسما رئیس سازمان ملل شد. آنتونیو گوترش 67 ساله متولد لسیبون پایتخت پرتغال، از سال 1995 تا 2002 نخست‌وزیر پرتغال و بین سال‌های 2005 تا 2015 برای 10 سال، کمیسر عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان بود. او در رشته فیزیک و مهندسی الکتریک تحصیل کرده و فعالیت سیاسی خود را با عضویت در حزب سوسیالیست پرتغال در سال 1974 آغاز کرد.
حال سئوال اصلی اینجاست که آیا تغییر دبیرکل سازمان ملل متحد و ساختار حاکم بر سازمان ملل متحد اجازه مانور آزادانه دبیرکل را در قبال بحران‌های بین‌المللی خواهد داد؟ برای پاسخ به این سئوال به گفتگوی دکتر »رضا سیمبر« استاد رشته روابط بین‌الملل با خبرگزاری مهر اشاره می‌شود که وی اظهارداشت: دنیای امروز، دنیای سازمان ملل متحد و استناد به حقوق بین‌الملل و مواردی از این قبیل نیست. دنیای امروز، دنیای سیاست بین‌الملل است. در این معادله، باید نگاه ویژه‌ای که نسبت به مقوله قدرت در سیاست بین‌الملل وجود دارد مورد مداقه قرار گیرد.
بر این اساس، باید توجه داشته باشیم که انتخاب دبیرکل سازمان ملل متحد در قالب سیاست استصوابی شورای امنیت صورت می‌گیرد. شورای امنیت در انتخاب دبیرکل سازمان ملل متحد نقش اساسی دارد و اگر لابی‌های اولیه و قدرتمند حاکم بر شورای امنیت نسبت به فردی در تصدی‌گری این سمت اطمینان نداشته باشند یا نسبت به مواضع وی منتقد باشند، اساسا اجازه تصدی‌گری این پست به وی داده نمی‌شود و فرد مورد نظر در همان مرحله اولیه از تصدی‌گری پست دبیر کلی سازمان ملل متحد کنار گذاشته می‌شود. بنابراین نقش قدرت‌های بزرگ در این فرآیند غیر قابل انکار است. حتی اگر دبیرکل سازمان ملل متحد پس از انتخاب به‌عنوان این سمت، مواضعی بر خلاف اراده قدرت‌های بزرگ اتخاذ کند، از سوی این قدرت‌ها تحت فشار قرار خواهد گرفت. نمونه این موضوع را در دوران تصدی‌گری »پطرس غالی« و »خاویر پرز دکوئیار« در سازمان تجربه کردیم.
در پایان و به نظر نگارنده"مهدی حیدرپور"با عملکردی که بانکیمون داشت هیچگاه نمی‌توان وی و امثال او را فردی عادل در پست دبیرکلی سازمان ملل دانست و نیز اگر قدرت‌های ستمگر و ثروتمند به رفتارهای سال‌های گذشته خود ادامه دهند نمی‌توان انتظار چندانی از آنتونیو گوترش دبیر جدید سازمان ملل داشت مگر اینکه گوترش رویه متفاوت از رویه بانکیمون در پیش بگیرد.
