دلیل گران شدن نان و تبعات گرانی نان
نان در جامعه از اهمیت، جایگاه، و حرمت بالایی برخوردار است. و به‌عنوان اصلی‌ترین محصول غذایی در سبد خانوارها محسوب می‌شود.اما درحال حاضر هم مردم از افزایش و کیفیت نان ناراضی هستند و هم نانوایان از اصلاح‌‌نشدن قیمت نان اعلام نارضایتی می‌کنند.البته موضوع افزایش قیمت نان حرف امروز و دیروز نیست طی سالیان گذشته از زمان ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی این موضوع کلید خود و در زمان وزارت محمد شریعتمداری، نرخ جدید انواع نان در سال 1383 به‌صورت رسمی افزایش یافت اما با درایت دولت وقت افزایشی بین 10تا 16 درصد پیدا کرد.
پس از اتمام دولت خاتمی و بر سرکار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد شرایط به‌گونه‌ی دیگری رقم خورد به‌طوری که قیمت نان شیب صعودی به خود گرفت به‌طوری که دولت احمدی نژاد، گام به گام با موافقان افزایش قیمت نان پیش رفت و موجب شد در سال 1392 قیمت هر قرص نان سنگک 800 تومان، قیمت هر قرص نان بربری 700 تومان، قیمت هر قرص نان تافتون 300 تومان و قیمت هر قرص نان لواش 160 تومان شود که این تغییر قیمت در اصلی‌ترین محصول غذایی خانوار ایرانی اعتراض مصرف‌کنندگان را به دنبال داشت
حال این روند افزایش قیمت نان دردولت کنونی نیزکلیدخورد که در این خصوص دلیل افزایش قیمت نان و تبعات آن قابل بررسی است
دلیل افزایش قیمت نان
این روزها تغییر قیمت نان، موج نگرانی را برای مصرف‌کنندگان و حتی نانوایان ایجاد کرده است، به‌طوری که مصرف‌کنندگان دیگر توان تحمل گرانی روزمره را نداشته و از سوی دیگر نانوایان خواستار جبران افزایش نرخ تورم سه سال اخیر در نرخ‌گذاری جدید نان هستند.
دراین خصوص چندی پیش قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار کرد: طی 30 ماه گذشته افزایش قیمتی در بخش نان نبوده و این درحالی است که طی این مدت در بخش خرید گندم از کشاورزان بابت قیمت‌های تضمینی افزایش نرخ داشته‌ایم. به گزارش ایسنا، مجتبی خسروتاج، افزود: در سال 1391 قیمت خرید گندم 420 تومان، سال گذشته قیمت 800 تومان و در سال جاری 1050 تومان بود. البته پیش‌بینی برای سال آینده نیز 1055 تومان است؛ بنابراین افزایش قیمت در خرید تضمینی گندم داشتیم و کارخانه آرد نیز به‌دلیل افزایش دستمزد و بعضا به دلیل خریدهای ارزی که نرخ خرید ارز بالا رفته و به تبع هزینه‌های ارزی نیز افزایش پیدا کرد به صورت کلی افزایش هزینه داشتند. قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت تصریح کرد: صنعت نانوایی به‌دلیل مشکلاتی که در بخش دستمزد و بالارفتن قیمت حمل‌ونقل داشتند هم شاهد افزایش قیمت‌ها بودند.خسروتاج بیان کرد: مصرف‌کنندگان در بخش کیفیت نان در واقع رضایت آن چنانی ندارند. بعضی از افراد به دلیل اینکه سایز نان‌ها کوچک شده و یک مقدار کیفیت نان آن چیزی که می‌خواهند نیست، ناراحت هستند. دولت طی سال‌های گذشته تقریبا به طور متوسط سالی 11هزار میلیارد تومان یارانه بابت مابه‌التفاوت خرید گندم و آنچه به کارخانه آرد می‌فروشد را پرداخت می‌کند. وی یادآور شد: درحال حاضر دولت 7000 میلیارد تومان فقط مابه‌التفاوت خرید قیمت گندم و آن قیمتی که به کارخانجات می‌فروشد را پرداخت می‌کند.
در همین راستا برخی، اقتصاددان درباره افزایش 30 درصدی قیمت نان معتقداند:در شرایطی که کشور با مشکل روبه‌رو باشد، ممکن است برای حل مشکل ، دولت برای تامین هزینه‌های خود، قیمت کالاها را افزایش دهد وباتوجه به اینکه قیمت بعضی کالاها و حتی کالاهای اساسی توسط دولت تعیین می‌شود؛ ازجمله آن نان است. این امر هزینه‌هایی برای دولت دارد. حال با توجه به کاهش درآمدها دولت دیگر قادر نیست به‌قدر گذشته به این کالا سوبسید دهد. به همین دلیل دولت قصد دارد تا هزینه‌های خودش را کاهش دهد ودرنهایت آنها بر این باورند که حداقل مذیت این افزایش قیمت نان این است که نانوایی‌ها تعطیل نمی‌شوند و نان با کیفیت، تولید خواهد شد.
تبعات افزایش قیمت نان
با وجود پنهانکاری دولتی‌ها و اظهارات مبهم و متناقض، قیمت نان ازچند روزگذشته در نقاط مختلف کشور افزایش یافت در حالی که انتظار می‌رفت مسؤولان برای رویداد مهمی مانند افزایش قیمت نان بخشنامه و اطلاعیه رسمی منتشر کنند و مردم را از جزئیات آن باخبر کنند، به اظهارات مبهم، پنهانکاری و تناقض‌گویی روی آوردند تا شبانه نان گران شود.
حال افزایش قیمت نان در حالی در کشور اجرایی شد که مردم انتظار دارند در مقابل افزایش قیمت ، نان باکیفیتی تحویل بگیرند اما مشخص نیست که با افزایش قیمت ها این کیفیت بالا می رود یا نه؟
حال طبق مصوبه دولت قیمت نان 30 درصد گران شد. افزایش قیمت نان در شرایطی رخ داده است که بسیاری از مسئولین از افزایش قیمت نان با شیب ملایم خبر داده بودند. این افزایش در شرایطی است که طبق اعلام بانک مرکزی، نرخ تورم به حدود 20 درصد رسیده است، حال چرا باید قیمت نان 30 درصد افزایش پیدا کند،دراین بین بسیاری از اقتصادانان می گویند:
قرار است که در راستای افزایش قیمت نان، به برخی اقشار آسیب‌پذیر جامعه که دارای مشکل هستند، یارانه پرداخت شود اگر بسته یارانه افزایش پیدا نکند، به‌هر حال بار سنگینی بر دوش خانوارهای کم‌درآمدقرار می گیرد وسفره خانوارهای کم درآمد را خالی تر خواهد کردوبر رفاه خانوارهای کم درآمد کشورتاثیر مستقیم خواهدگذاشت، از سویی دیگر افزایش قیمت نان، قطعا اثرات منفی بر دیگر کالاها چه به صورت مستقیم یا غیرمستیقم دارد و برای دولت هزینه‌بردار است. علاوه براین اقتصادانان معتقداند، اصلاح قیمت یارانه ای کالاها اگرچه ممکن است منجر به بهبود تخصیص کارآ و رشد اقتصادی شود، اما در کوتاه مدت می تواند اثرات اجتماعی و سیاسی نامطلوب داشته باشد به عبارتی دیگر افزایش قیمت مواد غذایی همچون نان، از نظر عددی خانوارهای ثروتمند مبلغ بیشتری از دست می دهند ولی هزینه ای که خانوارهای دهک های پایین از دست می دهند سهم عمده ای از هزینه این افراد بوده و در نتیجه فشار بیشتری به آنها وارد می شود و رفاه بیشتری را از دست خواهند داد.
حال در همین یک هفته گذشته بسیاری از مردم ابراز ناراحتی وگلایه کردند که چرا این افزایش قیمت یکباره انجام شده ،درصورتی که درآمد و یارانه اقشار آسیب پذیر در کشور فرقی نکرده و به یک میزان مانده واین خود بدان معناست که دغدغه ونگرانی مردم برای رفاه بیشتر، افزایش خواهدیافت
پاسخ دولت
حال که این افزایش صورت گرفته دولت بایستی یارانه خاصی را برای مناطق محروم کشور واقشارکم درآمد در نظر گیردو سهمیه آرد مناطق روستایی کشور را افزایش دهد تا بنحوی این افزایش قیمت جبران شود.دراین خصوص معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه براساس طرح جدید دولت، 20 درصد از نانوایی‌های هر استان آزادپز خواهند شد،درپاسخ به افزایش قیمت نان گفتند: این نانوایان، نان را به قیمت آزاد عرضه کرده و در مقابل آرد را هم آزاد می‌خرند.
مجتبی خسروتاج اظهار کرد: در طرح جدید دولت برای اصلاح مرحله‌ای قیمت آرد و نان، مصوب شد تا در هر استان، 20 درصد نانوایی‌ها، نان را به قیمت آزاد و رقابتی عرضه کنند؛ به این معنا که کارگروه‌هایی که در یک استان تشکیل شده‌اند، اگر تشخیص دهند که به‌عنوان مثال نان سنگک در آن استان آزادپز باشد، حدود 20 درصد آرد یارانه‌ای را به تولید نان سنگک اختصاص می‌دهد؛ بنابراین ممکن است تشخیص کارگروه در استان این باشد که نان سنگک را در آن استان آزادپز کنیم. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: بنابراین این‌گونه نانوایی‌ها، نان را به قیمت تمام‌شده عرضه می‌کنند، البته این نانوایی‌ها آرد را نیز به قیمت تمام‌شده خریداری می‌کنند و خارج از مکانیزم کنترل قیمت و در شرایط رقابتی، نان را عرضه می‌کنند؛ بنابراین وقتی نان در فضای رقابتی عرضه شود، بازار رقابت قیمت را تعیین می‌کند؛ البته در چنین شرایطی ممکن است نان سنگک برای هر قرص نان، 1000 تومان در یک استان عرضه شود. به گزارش مهرمعاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه دولت هیچ بنایی برای افزایش یارانه نقدی نان ندارد، خاطرنشان کرد: دولت در سال جاری 7 هزار میلیارد تومان یارانه به‌عنوان مابه‌التفاوت قیمت گندم خریداری شده از کشاورزان پرداخت می‌کند و هر نفر، 4500 تومان یارانه می‌گیرد.
در پایان دونکته قابل تامل است ، نکته اول اینکه دولت یازدهم تصمیم گرفتند قیمت آرد و نان را اصلاح کنند تا شاید کیفیت بهبود یابد ، مشخص نیست که شاخصه‌های بهبود کیفیت از دیدگاه دولت چطور تعریف می‌شود، چراکه مصرف‌کنندگان نان، همچنان از کیفیت شاکی هستند.
دوم اینکه: نان قوت اساسی مردم بخصوص در مناطق محروم است و دولت وظیفه دارد که در راستای افزایش رفاه عموم مردم تلاش کند، نه آنکه در صدد تحمیل فشار بیشتر بر مردم باشد،حال با توجه به اینکه یارانه نان در کشور حذف نشده و از طرفی هم دولت اعلام می کند تورم کاهش پیدا کرده است پس چه ضرورتی داشته تا نان 30 درصد افزایش یابد ، دولت یا باید بگوید تورم افزایش پیدا کرده یا باید بگوید یارانه نان حذف شده که موجب افزایش قیمت نان شده است.
مهدی حیدرپور
09301333013
