دراواسط مذاکرات هستهای ایران و غرب، منطقهی خاورمیانه دچار دگرگونی گستردهای شد. البته بخشی از این دگرگونی و مشکلات بهوجود آمده از قبل قابل پیشبینی نبود.
از طرف دیگر بحث هستهای ایران باعث نگرانی برخی ازکشورهای مغرض خاورمیانه شده بود. اما همانطور که ظریف، وزیر محترم امور خارجه ایران عنوان کرد جمهوری اسلامی به موازات پیشبرد برنامه خود در مذاکرات به سمت تنشزدایی درمنطقه پیش میرود و ایران بارها این مسئله را بهویژه حتی پس از توافق هستهای با گروه 1+5 به کشورهای منطقه گفته و اطمینان داده که برنامهی هستهای ایران هیچگونه تهدیدی برای کشورهای منطقه و امنیت آنها محسوب نمیشود.
به عبارتی دیگر جمهوری اسلامی ایران در جریان مذاکرات هستهای نشان داد که گفتوگو بر جنگطلبی پیروز است و تعامل در مقایسه با تخاصم گزینه برتری است و دولت ایران میخواهد همین پیام را به کشورهای همسایه در منطقه نیز منتقل کند.
در تکمیل مقدمهی عنوان شده بایستی اذعان نمود، حال بعد از حل تقریبی مساله هستهای سفرهای دکتر ظریف به کشورهای خاورمیانه شروع شده است، بهنظر میرسد این سفرها نمیتواند آنگونه که انتظار میرود بر روی نگرش خاورمیانه نسبت به ایران تاثیرگذار باشد زیرا سیاستهای منطقهای ایران نوعی سیاست خاص است که اعراب این سیاستها را نمیپذیرند.
گره روابط ایران با کشورهای منطقه آنقدر کور است که با سفر وزیرخارجه امیدی به باز شدن این گره وجود ندارد اما این سفرها و همکاریها منجر به حلوفصل مشکلات سیاسی موجود در منطقه و در پروندههای بههمریختهای چون بحران سوریه، عراق، یمن و مساله تروریسم شود و حتی عربستان را از ادامه دست و پا زدن در بحران خودستاختهای به نام تجاوز به مردم یمن بیرون آورد. اما نباید منکر این موضوع شد که مشکلات بهوجودآمده درجهان عرب موجب ارتباط مستقیم جهان عرب با رژیم صهیونیستی شد و گروههای افراطگرا و تروریستی با سوءاستفاده از نام دین، مرتکب جنایت میشوند و چهره دین اسلام را مشوش میکنند، اما همگان میدانند که ایران مشترکات دینی، مذهبی و تاریخی و جغرافیایی و فرهنگی با کشورها و ملتهای منطقه دارد بدین جهت در منطقه مشکلی ندارد و از این مشترکات میتواند در جهت ارتقای روابط بین کشورها و دولتهای منطقه و مهار افراط گرایی و تروریسم بهره ببرد.
در این خصوص کارشناسان مسائل سیاسی بر این باورند، استراتژی ایران در کشورهای منطقه در حقیقت بر ساختی از جایگاه قوی را برای جمهوری اسلامی ایران در صحنه منطقهای که حداقل میتواند از آن بهعنوان قدرت اول منطقه یاد کرد بهوجود آورده و کمااینکه برخی از شخصیتهای خارجی نیز این مساله را بارها تصریح کردهاند که هیچ شکی نیست ایران امروز یک قدرت فرامنطقهای و البته کمتر از یک قدرت جهانی است و زمان آن رسیده است که منطقه براساس یک بازی که همه در آن حضور دارند و نقش ایفا میکنند، اداره شود. دراین بین وزیر خارجه کشورمان چندی پیش در کنفرانس خبری مشترک با همتای عراقیاش در بغداد گفت تهدید اصلی منطقه تروریسم و تندروی است، اما دولت و ملت ایران اسلامی در کنار دولتهای منطقه در مبارزه با تروریسم ایستاده است و جمهوری اسلامی ایران دستان همکاری خود را به سوی همه همسایگان برای مقابله با تروریسم و افراطگرایی و حل مشکلات منطقه دراز میکند. وی ابراز داشت، این قدرت، در جهت همکاری با همسایگان خواهد بود نه در تقابل با آنها. دیدگاههای ما در خصوص تحولات در سوریه، یمن و عراق ممکن است با برخی از همسایگان مختلف باشد اما با قاطعیت میگویم که امنیت هر کشوری در منطقه، امنیت ایران محسوب میشود و ما از هیچ تلاشی برای گفت وگو و همکاری جهت ثبات و امنیت در منطقه دریغ نمیکنیم.
در پایان و به نظر نگارنده"مهدی حیدرپور" تغییر در وضعیت خاورمیانه نیازمند تصمیمات و سیاستهای تازهای است. اگر قرار باشد اختلافات درخاور میانه حل شود تمام طرفین از جمله ایران و عربستان باید با یکدیگر کنار بیایند. در مجموع خاورمیانه نیازمند یک دیپلماسی مدرن است. ما منافع زیادی درمنطقه داریم که با نوعی دیپلماسی تازه میتوانیم آنها را بهدست آوریم.