دوباره ماه برکت و رحمت فرا رسید و سفارش بزرگان دین در خصوص قرآن خواندن و عمل به دستورات قرآن در محافل دینی و مذهبی رونق میگیرد. در این بین موضوع قابل تامل، بحث مهجورشدن قرآن، در میان مسلمانان و اندیشمندان جهان و بهعبارتی دیگر مهجوریت مسلمانان نسبت به قرآن است. در تکمیل مقدمه عنوان شده بایستی اذعان نمود: قرآن کریم بهعنوان معجزه جاوید الهی، گنجینه معارف آسمانی و مخزن انوار هدایت خداوند برای انسانها است، لکن علیرغم این حقیقت، قرآن جایگاه اثربخش و منزلت والای خود را در متعالینمودن ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان نداشته است.
در این بین کارشناسان مسائل مذهبی ابراز داشتهاند که: روزها، ماهها و سالها میگذرد و عدهای حتی آیهای از قرآن را قرائت نمیکنند و کاربرد قرآن برای آنها منحصر است در: زینتبخشی سفره عقد، بدرقه مسافر، ورود به خانه جدید، بوسیدن و استخارهکردن، سوگندخوردن و به سر گرفتن قرآن در شبهای احیاء. از سوی دیگر، بعضی افراد مقید به قرائت قرآن هستند و از این نظر، با قرآن در ارتباطند، ولی هیچگاه در صدد درک مفاهیم آیات قرآن برنمیآیند. اینان که هدف اصلی شان کسب ثواب است، پیوسته الفاظ قرآن را به زبان میآورند، بدون آنکه معنای آنچه را میخوانند درک کنند. عدهای نیز قرآن را میخوانند و در فهم معانی آن میکوشند، ولی در عمل به آیات قرآن، سست و بی توفیقاند و در این میان، تنها اندکی از انسانها هستند که مفاهیم و معانی قرآن را درک و همواره آن را تلاوت میکنند و با عمل به آیههای آن، سرنوشت سعادتباری را برای دنیا و آخرت خود رقم میزنند.
در این راستا، مقام معظم رهبری در زمان ریاستجمهوری خود(بهمن 64) به کنفرانس اندیشه اسلامی طی پیامی درخصوص انزوای قرآن چنین فرمودند: »از وقتی که قدرتهای مسلط بر جوامع اسلامی از ارزشهای اسلامی، تهیدست و بیگانه شدند و قرآن را که ناطق به حق و فرقان حق و باطل بود مزاحم خود یافتند، تلاش برای بیرونراندن کلام خدا از صحنه زندگی آغاز شد و بهدنبال آن جدایی از این زندگی اجتماعی و تفکیک دنیا از آخرت و تقابل دینداران واقعی با دنیاطلبان قدرتمند بهوجود آمد، اسلام از منصب اداره عرصههای زندگی جوامع مسلمان پایین کشیده شد و به مساجد و معابد و خانهها و کنج دلها اختصاص یافت و جدایی خسارتبار بلند مدت دین از زندگی پدید آمد. امروز نگاهی به صحنه زندگی مسلمانان بیفکنید، ببینید قرآن در کجاست؟ در دستگاههای حکومت؟ در نظامهای اقتصادی؟ در تنظیم روابط و مناسبات مردم با یکدیگر؟ در مدرسهها و دانشگاهها؟ در سیاست خارجی و روابط با دولتها؟ در تقسیم ثروتهای ملی میان قشرهای مردم؟ در خلق و خوی مدیران جوامع اسلامی و همه قشرهای ملتها که کم یا بیش از آنان تاثیر میپذیرند؟ در رفتار فردی حکام اسلامی؟ در روابط زن و مرد؟ در خوراک و پوشاک؟ در کدام جلوه اصلی زندگی؟ در کاخها؟ در سپردهها و اندوختههای بانکی؟ در معاشرتها؟ در کجای حرکت عمومی و اجتماعی انسانها؟ از این همه میدانهای زندگی، تنها مساجد و مأذنهها و احیانا برای ریاکاری و مردم فریبی بخش ناچیزی از رادیوها مستثناست. اما آیا قرآن برای همین است؟ سیدجمال صدسال پیش از این میگریست.
میگریاند که قرآن مخصوص هدیه دادن و زینتکردن و خواندن بر مقبرهها و نهادن بر طاقچههاست؟ در این صدسال چه تغییری حاصل شده است؟ آیا وضع قرآن برای امت قرآن نگرانکننده نیست.« حال سئوالی که ذهن هر خوانندهای را به خود مشغول میکند این است که چرا با این همه توجهی که به قرآن وجود دارد باز قرآن مهجور است؟ مگر نه اینکه در هر خانهای چندین قرآن با خطها و ترجمههای گوناگون وجود دارد! شب قدر، قرآن بهسر میگیریم و »بک یا ا...« میگوییم! مسافر را هم از زیر قرآن رد میکنیم! آیاتش را هم بهعنوان کاشی کاری و زینت در محرابها و ضریحها و حرمها و مساجد مینویسیم! گاهی آیات مهم را نیز با خط خوش بالای معابر و مکانها میزنیم! اما هنوز هم قرآن مهجور هست! ابتدا بایستی به تعریف آن بپردازیم که آمده است: مهجوریت قرآن به معنای راه نیافتن تعالیم انسانساز قرآن در زندگی مسلمانان است و نخواندن قرآن، ترجیح غیر قرآن برقرآن، تدبر و اندیشه نکردن در قرآن و از همه مهمتر عمل نکردن به قرآن از مصادیق مهجوریت قرآن است.
دراین خصوص کارشناسان مسائل دینی عللی چون - کنار گذاشتن اهل بیت(ع) بهعنوان مفسران حقیقی قرآن- پیروی از هواهای نفسانی- عدم توجه به نقش سازندهی قرآن در زندگی فردی و اجتماعی- گسترش خرافات در جامعه را از عوامل اصلی مهجوریت قرآن دربین مسلمانان و اندیشمندان جهان عنوان کردهاند. و از سویی دیگر راههایی چون - آشنایی با معارف و آموزههای قرآنی و ترویج صحیح آن - اعتقاد و باور جامعه به الگوبودن قرآن در تمام ابعاد زندگی- تصحیح فرهنگ استفاده از قرآن- عملکردن دستاندرکاران قرآن به دستورات قرآن- تدبر و اندیشه در قرآن- نگاه ویژه آموزش و پرورش به درس قرآن- توجه خاص مراکز علمی فرهنگی به مباحث قرآنی و محور قراردادن قرآن در سخنرانیها را از راههای مهجوریتزدایی قرآن برشمردهاند. پس بیاید کوشا باشیم در راه ارزشهای دینی و مذهبی خود، امید است این سخن امام علی علیهالسلام را همواره آویزه گوشمان قرار دهیم که در واپسین لحظههای زندگی خود فرمود:»ا...، ا... فیالقرآن، لایسبقکم بالعمل به غیرکم؛ بترسید از خدا، بترسید از خدا درباره قرآن، مبادا دیگران در عمل به آن از شما پیشی گیرند!«
در پایان و به نظر نگارنده"مهدی حیدرپور"مهمترین عرصهای که قرآن کریم را با مهجوریت روبهرو کرده است، عدم توجه و تدبر در معانی و دستورالعملهای قرآن کریم است. باید توجه داشت که نکات فوق همه مقدمهای است برای این مرحله یعنی تدبر در آیات الهی. به امید روزی که شاهد جامعهای باشیم که در آن مسلمانان قرآن را در تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی خود پیاده کنند.