مرگ و زندگی ابوبکر‌البغدادی
چندی پیش اغلب رسانه‌های خبری جهان از کشته‌شدن رهبران رده بالای داعش خبر دادند. براساس اخبار تائید شده این افراد در حمله‌ی هوایی جنگنده‌های آمریکایی به مواضع داعش در نزدیکی موصل کشته شده‌اند و هر چند وزارت دفاع عراق، پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) و »بن رودز« مشاور امنیت ملی آمریکا، این حمله را تائید کرده‌اند اما با این وجود هنوز هیچ مقام رسمی کشته‌شدن »ابوبکر البغدادی« سرکرده شماره یک داعش، را تائید نمی‌کند.
اکنون بعد از سه سال از اعلام خلافت ابوبکر بغدادی و اعلام وجود داعش در خاورمیانه حال اکثر اراضی تحت کنترل خود را از دست داده و رهبر این گروه به شکلی واضح سکوت پیشه کرده است. فقط نوامبر گذشته بود که به هنگام شروع جنگ موصل او یک ویدئو از سخنان خود منتشر کرد.
درمیان این سکوت، گاه‌گاه خبرهایی درباره مرگ البغدادی منتشر می‌شود. چنانکه معاون وزیر خارجه روسیه گفت: »به احتمال بسیار زیاد« البغدادی در حمله‌ی هوایی روسیه به رقه کشته شده است. یک مسئول ایرانی نیز تاکید کرد البغدادی »قطعا مرده است«. اما آمریکایی‌ها در هردو این ادعاها تردید دارند. ایالات متحده برای شناسایی مکان اختفای البغدادی پاداشی 25میلیون دلاری تعیین کرده است. به گزارش رویترز در یک ویدئو یک هفته پس از اظهارات روس‌ها، اعضای داعش دیده می‌شوند که بدون نام بردن از البغدادی می‌گویند »شیخ ما«.
این امر سئوال‌های بیشتری را مطرح کند. جنبش طالبان یا تشکیلات القاعده مرگ رهبران خود را دو سال مخفی کردند. غیبت البغدادی در این لحظات حساس برای دوستان و دشمنانش امری کاملا حیرت‌آور شده است. شاید پاسخ این را که البغدادی کجاست، بتوان در ارتباط با مشروعیت یک خلیفه دریافت کرد. زیرا طبق این قاعده دینی بحث برانگیز، کسی می‌تواند نامزد خلافت و جانشینی باشد که طبق معیارهای شرعی »سرزمینی« برای حکومت‌کردن داشته باشد. امروزه بخش‌های اعظم سرزمین‌های تحت کنترل داعش آزاد شده و این گروه در رقه نیز تحت فشار شدیدی است.
از این رو ممکن است البغدادی در جایی مخفی شده باشد که به آن»پایتخت سوم« داعش گفته می‌شود؛ یعنی مناطقی که این تشکیلات اکنون در دو سوی مرزهای سوریه و عراق در اختیار دارد. داعش این مناطق را که از شهر قائم در عراق تا شهر بوکمال در سوریه امتداد پیدا می‌کند، »ولایت فرات« می‌نامد. سال 2014، این گروه از همان ولایت فرات و اطراف آن حرکت خود را شروع کرد. طبق روایات همین گروه، براساس ویدئوهایی که اخیرا از استان الانبار عراق به‌دست آمده، شبه نظامیان داعش از این منطقه به‌عنوان سکویی برای حرکت و انجام عملیات سریع و برق آسای خود در عراق و سوریه استفاده می‌کنند. در این منطقه شبه نظامیان و قبایل مسلح نسبتا ضعیفی حضور دارند.
حتی در مناطقی که اخیرا آزاد شده‌اند مثل الرطبه واقع در جنوب عراق، تشکیلات داعش هنوز قادر است حملاتی را ترتیب داده و به‌سرعت فرار کند. تاکنون برای آزادسازی این شهرهای دورافتاده هیچ حمله‌ای صورت نگرفته است. هنوز این بحث‌ها در واشنگتن جریان دارد که دولت آمریکا یا عراق یا سوریه کدام یک باید به این مناطق حمله کنند.
دراین میان چه کسی می‌خواهد فرماندهی این حمله را برعهده بگیرد. اماکنی مثل تلعفر در عراق در حال حاضر برای نیروهای دولتی این کشور اولویت دارد. هاشم الهاشمی، مشاور دولت عراق وکارشناس امور گروه‌های جهادی می‌گوید »ولایت فرات« به احتمال زیاد اکنون مخفیگاه البغدادی شده است. دولت عراق چند بار به بوکمال حمله هوایی کرد. به گفته الهاشمی آن زمان دولت عراق داشت ایاد الجمیلی یکی از معاونان البغدادی را در این شهر تعقیب می‌کرد. تاکنون تعدادی از نزدیکان رهبر القاعده در بوکمال و شهر المیادین سوریه دیده شده‌اند. این شهر واقع در استان دیرالزور سوریه و یکی از اردوگاه‌های داعش به شمار می‌رود. عملیات پاک‌سازی این مناطق از عناصر داعش ممکن است چند ماه دیگر، شاید هم بیشتر طول بکشد. تا این مناطق آزاد نشود به احتمال زیاد ابوبکر البغدادی خواهد توانست در بیابان‌ها و ساحل رودخانه‌های این منطقه مخفی شده و به حملاتش به مناطق شهری ادامه دهد.
البغدادی برخلاف سایر رهبران جهادی فقط وقتی به سخن در آمده یا در ویدئویی ظاهر شده است که ضرورتی جدی وجود داشته باشد. چنانکه دیدیم، او یک بار برای اعلام خلافت و بار دیگر هم زمان با شروع نبرد در موصل، ظاهر شد. در سلسله مراتب تشکیلات داعش هرچه شما بالاتر بروید تعداد افراد نزدیک و مورد اعتماد کمتر می‌شوند. طبعا مکان البغدادی را جز تعدادی اندک نمی‌دانند. همین امر ماموریت ایالات متحده را برای پیداکردن البغدادی دشوار می‌کند.
درپایان نگارنده مهدی حیدرپورمعتقداست:مناطق امن و مانوس برای البغدادی در حاشیه مرزهای سوریه و عراق می‌تواند تا اطلاع ثانوی مکان اختفای او باشد و از دستگیرشدن یا مرگ نجاتش دهد؛ کمااینکه در آنجا می‌تواند همچنان به‌عنوان خلیفه مسلمین برای خود مشروعیت کسب کند.
