تحرکاتامریکاواسرائیلدرمنطقهیخاورمیانه
از زمان ابراز وجود داعش در منطقهی خاورمیانه، اسرائیل موافقتنامههای صلح دیپلماتیک با مصر، اردن و تشکیلات خودگردان فلسطین برقرار کرد و به طبع آن روابط با کشورهای عربی خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی را روز به روز بیشتر کرد. درواقع چنین روابطی اغلب به وضوح توسط وزرای دولت اسرائیل با عنوان »منافع مشترک« در عرصههای امنیتی و اطلاعاتی علیه تهدید مشترک ایران اشاره میشود. در چند سال اخیر، گزارشها در مورد جلسات مخفی بین رهبران اطلاعاتی اسرائیل و همتایان آنها در خلیج فارس بیشتر شنیده میشود.
مئیر داگان، رئیس پیشین موساد در سال 2010 بهصورت مخفیانه به عربستان سعودی رفت تا در مورد برنامهی هستهای ایران صحبت کند. صحبتهای مختلف با مقامات بازنشسته سعودی در حال حاضر در واشنگتن، مونیخ و بیتالمقدس ادامه دارد. روابط تجاری نیز در حال افزایش است از جمله در زمینه کشاورزی، سایبری، اطلاعات و فناوری امینتی. در این بین مقامات ایالات متحده و اسرائیل بهنظر میرسد متقاعد شدهاند که توافقنامه صلح منطقهای بین اسرائیل و جهان عرب ممکن است دور از دسترس باشد.
رئیسجمهور ترامپ در سفر اخیر خود به خاورمیانه گفت: »سطح جدیدی از مشارکت ممکن است اتفاق بیفتد. توافقی که امنیت بیشتری را برای منطقه به ارمغان میآرود. امنیت بیشتر برای ایالات متحده و جهان نیز در پی خواهد بود.« مانع اصلی در این توافق، درگیری اسرائیل و فلسطین است که هنوز مسالهای عاطفی در مقیاس استراتژیک در کشورهای عربی به حساب میآید. با این حال رئیسجمهور کاملا در اشتباه نیست. در سرتاسر خاورمیانه این روزها، اسرائیل خود را عمیقا در جنگهای اعراب درگیر میبیند. واضحترین نقطه بروز این معضلات در »خاورمیانه جدید« در سوریه دیده میشود. ترامپ به شکلی واضح در ملاقات با دیپلماتهای روسی درباره اطلاعات حاصل از عملیات مخفیانه اسرئیل علیه داعش، ندای استراتژی اسرائیل بود.
براساس گزارشهای بعدی، نیروهای اطلاعاتی اسرائیل شبکه کامپیوتری داعش و سازندگان بمب آنها را هک کرده بودند. چند هفته بعد روزنامه هاآرتص گزارش داد که اسرائیل همکاریهای امنیتی و اطلاعاتی خود را با اردن در جنوب سوریه تشدید میکند تا از دستاوردهای ایران در این منطقه جلوگیری کند. آنچه دیگر محل سئوال نیست، نقش اسرائیل در نواحی اطراف مرزهایش با سوریه است. گزارشهای اخیر نشان میدهد که اسرائیل حداقل یک سال است که در منطقهای ظاهرا دوستانه را در بلندیهای جولان ایجاد کرده است.
واحدهای نظامی اختصاصی اسرائیل بهعنوان رابطی برای ارسال کمکهای غیرنظامی و مواد غذایی به مجروحان سوری ـ از جمله جنگجویان شورشی ـ عمل میکنند. وال استریت ژورنال در ماه ژوئن گزارش داد که فرماندهان شورشی حتی ادعا میکنند که از اسرائیل برای پرداخت حقوق و خرید اسلحه و مهمات پول دریافت میکنند. سیاست »همسایگی خوب« برای این توسط اسرائیل اتخاذ شده تا مردم محلی سوریه متقاعد شوند که درخواستهای ایران و حزباله را رد کنند. اسرائیل در مرزهای جنوبیاش به مبارزه طولانی مدت مصر علیه شورشیان استان سینا، وابسته محلی دولت داعش، کمک میکند.
در اینحا نیز مقامات اسرائیلی درباره صحبت آشکار در مورد این همکاری احتیاط میکنند و گزارشهای رسانههای محلی در این مورد، همانند موارد مشابه اغلب سانسور میشوند. اما یکی از مقامات ارشد اسرائیل به بلومبرگ گفته است که همکاریهای نظامی و اطلاعاتی در سطح بالا انجام میشود و هواپیماهای بدون سرنشین اسرائیل با رضایت مصریها، طی چند سال گذشته بهطور مستقیم به ستیزهجویان در صحرای شبه جزیره سینا حمله کردهاند. در خانه نیز، ارتباط صمیمانهای بین اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطین بهوجود آمده است.
با حمایت ایالات متحده، این هماهنگی به ستون اصلی روابط اسرائیل و فلسطین تبدیل شده و میتواند مهمترین عامل در کل روند صلح باشد. بهطور کلی، فعالیتهای اسرائیل در سوریه، اردن، کرانه غربی، مصر و خلیج فارس را نمیتوان جدا از یکدیگر نگاه کرد. اسرائیل در حال حاضر در مبارزات نظامی اعراب درگیر است. مبارزاتی علیه ایران و نیروهای نیابتیاش و همچنین مبارزه در برابر داعش. هنوز اما مشخص نیست که این کارها صرفا یک سری روابط موقتی در برابر دشمنان مشترک است یا شروع اصلاح استراتژیک پایدار روابط.
در پایان و به نظرنگارنده مهدی حیدرپور: در مناقشات منطقه اسرائیل در قامت یک همسایه خوب ظاهر میشود و سیاست»همسایگی خوب« برای این توسط اسرائیل اتخاذ شده تا مردم محلی سوریه متقاعد شوند که درخواستهای ایران و حزباله را رد کنند.