استراتژی‌امریکا‌و‌روسیه‌درقبال‌سوریه
سیاست خارجی دموکرات‌ها در هشت سال گذشته دست تیم ضدجنگ بود. ترامپ نه در چارچوب دموکرات‌ها می‌گنجد، نه جمهوری‌خواهان. ترامپ می‌گوید هرکس باید هزینه اقداماتی را که از آن منتفع می‌شود تقبل کند. سیاست خارجی محافظه‌کاران بر‌اساس گسترش سلاح و احتمالا تخریب اوضاع مناطق دنبال خواهد شد. برخی کارشناسان مسائل آمریکا دوران ترامپ را تا حدی با دوران نیکسون در دهه 70 میلادی در سیاست خارجی شبیه‌سازی می‌کنند. ترامپ شاید سیاست گیج‌خوردن را با کمی چراغ سبز و تفاهم با روس‌ها دنبال کند.
در این میان به‌دلیل سرمایه‌گذاری سنگین خیلی باید از جهت سیاسی و تعاملات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای حواسمان جمع باشد که کلاه سرمان نرود! در زمان تسلط دموکرات‌ها بر عرصه قدرت ایالات متحده آمریکا، متاسفانه چهره ژئوپلیتیکی خاورمیانه دچار چالش‌هایی جدی شد که دلیل آن عدم شناخت تحولات، فقدان شفافیت، نداشتن ابزار و اهرم‌های مناسب در بعضی کشورها همچون سوریه و تا حدی بی‌عملی حزب دموکراتِ آمریکا در این عرصه‌ها بود.
شعارهای انتخاباتی ترامپ و اشاره او به تعامل و همکاری با روس‌ها در رابطه با ازبین‌بردن داعش و ایجاد ثبات در سوریه نباید باعث شود به اشتباه فکر کنیم آمریکا سوریه را رها خواهد کرد. تعامل دو ابرقدرت جهان در رابطه با مسئله سوریه، شرط ممکن است، اما کافی و نهایی برای حل مسئله سوریه نخواهد بود و نیاز است در این همکاری قدرت‌های منطقه‌ای نیز حضور داشته باشند. پس باید دید که این تفاهم با درنظرگرفتن نقش و میزان دخالت و سرمایه‌گذاری قدرت‌های منطقه‌ای صورت خواهد گرفت یا قرار است با حذف این سرمایه‌گذاری‌ها و قدرت‌های منطقه‌ای حاصل شود؟ اگر قرار به حذف قدرت‌های منطقه‌ای باشد و تنها دو قدرت جهانی با هم به تفاهم برسند و منافع قدرت‌های منطقه‌ای را نادیده بگیرند، این به زیان کشور ما خواهد بود.
دراین بین اماسایت خبری-تحلیلی »راس بالت« روسیه در تحلیلی نوشته است: به نظر می‌رسد که نظامیان روسی قصد دارند حداقل برای نیم قرن در منطقه خاورمیانه و در خاک سوریه بمانند، البته مسلما این مسئله به سرنوشت »بشار اسد« نیز مربوط خواهد بود. چندی پیش»ولادیمیر پوتین« پروتکل مربوط به توافقنامه دوجانبه با سوریه در مورد تبدیل فرودگاه نظامی »حمیمیم« به‌عنوان پایگاه نظامی روسیه را امضاء کرد. بر‌اساس تصمیم »بشار اسد« رئیس‌جمهوری سوریه، روسیه اجازه آن را پیدا کرده است تا حداقل برای 49 سال از فرودگاه نظامی »حمیمیم« در خاک این کشور استفاده کند، ضمن اینکه مسکو اجاره‌ای هم بابت آن نخواهد پرداخت. در آینده نیز اگر مقامات هر دو کشور در خصوص حفظ پایگاه نظامی روسیه در خاک سوریه توافق داشته باشند، این توافقنامه به‌طور اتوماتیک برای 25 سال دیگر تمدید خواهد شد.
این توافق تنها در صورت اختلاف دو کشور بر سر این مسئله، بعد از یک سال مهلت به طرف روسی، لغو خواهد شد. اتباع روسی، اعم از نیروهای نظامی و پرسنل غیرنظامی و اعضای خانواده‌های آنها، طبق قوانین روسیه (و نه جمهوری عربی سوریه) در این پایگاه زندگی خواهند کرد و اگر اتفاقی هم بیفتد، بر‌اساس قوانین روسیه محاکمه خواهند شد، در واقع اتباع روسی در سوریه، وضعیتی شبیه مصونیت دیپلماتیک خواهند داشت. لازم به یادآوری است که نیروهای نظامی- فضایی روسیه از تاریخ 30 سپتامبر سال 2015 به‌طور رسمی در سوریه حضور داشته و مرکز هماهنگی آشتی طرفین مناقشه نظامی در خاک سوریه، به عقیده‌ی ناظرین خارجی، در واقع توسط مشاورین نظامی روسی اداره می‌شود.
ضمن اینکه اگر بتوان به اخبار رسانه‌های گروهی غربی اعتماد کرد، نیروهای نظامی روسیه چند ماه قبل از اینکه کرملین به‌طور رسمی این مسئله را اعلام کند، برای کمک به نیروهای دولتی سوریه، در خاک این کشور حضور داشتند. علاوه بر این، امضای توافقنامه مربوط به استفاده از فرودگاه نظامی »حمیمیم« توسط نظامیان روسی و پروتکل مربوط به آن، ارتباطی به موضوع استقرار سامانه‌های دفاع ضدهوایی و ضدموشکی، از جمله موشک‌های »اس-300« در خاک سوریه ندارد که وزارت دفاع روسیه برای پوشش حفاظتی نیروهای نظامی این کشور در برابر تهدیدات احتمالی در سوریه مستقر کرده است. این در حالی است که »حمیمیم« تنها پایگاه نظامی روسیه در خاک سوریه نبوده و در ماه ژانویه سال جاری مقامات مسکو و دمشق توافقنامه‌ای را در مورد ایجاد یک پایگاه نظامی جدید در نزدیکی بندر طرطوس، جایی که از قبل یک مرکز تدارکاتی و تعمیری کشتی‌های نظامی روسی از زمان اتحاد جماهیر شوروی به این‌طرف، وجود داشته، امضاء کردند.
بر‌اساس این توافقنامه در آنجا نیز سامانه‌های دفاع ضدموشکی مدرن، از جمله »اس-300« استقرار یافته است. البته گفته می‌شود که قرار است در پایگاه »حمیمیم« سامانه‌های موشکی »اس-400« نیز استقرار یابد. در رابطه با مرکز تدارکاتی و تعمیراتی ناوگان دریایی روسیه در بندر طرطوس هم باید گفت که این مرکز به‌دلیل بسیار قدیمی‌بودن، نیاز به بازسازی اساسی دارد. طرف روسی مایل است که در آنجا حداقل 11 کشتی نظامی به‌طور همزمان امکان توقف داشته باشند. لازم به ذکر است، بر‌اساس توافقات با دولت سوریه، این کشتی‌های نظامی می‌توانند اتمی نیز باشند. بعد از آنکه دومین پایگاه نظامی روسیه در خاک سوریه ایجاد شود، این پایگاه به مهمترین پایگاه نظامی خارجی روسیه تبدیل خواهد شد. علاوه بر سوریه، از جمله کشورهایی که روسیه در آنها حضور نظامی دارد، می‌توان به کشور ویتنام اشاره کرد که روسیه پایگاه قدیمی »کامرانی« متعلق به اتحاد جماهیر شوروی برای ناوگان نظامی-دریایی خود را همچنان حفظ کرده است. البته روسیه در خاک جمهوری ارمنستان نیز پایگاه نظامی بزرگی دارد.
پایگاههای نظامی روسیه در خاک جمهورهای تاجیکستان، قرقیزستان و بلاروس نیز وجود دارد. ضمن اینکه روسیه در خاک جمهوری قزاقستان هم دارای تاسیسات بزرگ فضایی »بایکانور« است که مسکو برای دهها سال آینده نیز مجوز استفاده از آن را به‌دست آورده است. بغیر از اینها، روسیه دارای چند تاسیسات نظامی کوچک در خاک جمهوری‌های خودخوانده آبخازیا، اوستیای جنوبی (در خاک گرجستان) و منطقه خودمختار پریدسترویه (در خاک مولداوی) نیز می‌باشد. پایگاههای نظامی روسیه در خاک سایر کشورها بیشتر یادآور پایگاههای نظامی فرانسه در مستعمرات این کشور در قرون گذشته است که اکثرا در کشورهای متحد روسیه و یا در مناطقی که از سوی این کشور کنترل می‌شود، مستقر هستند. در این بین قضیه پایگاههای نظامی آمریکا که دارای بیشترین پایگاههای نظامی خارجی در جهان است، کاملا متفاوت است. صحبت بر سر هزاران تاسیسات نظامی نیست که در سراسر جهان پراکنده هستند.
در واقع ایالات متحده آمریکا بعد از پایان دوران »جنگ سرد« بسیاری از پایگاههای نظامی خارجی خود را تعطیل کرد. ولی با این وجود همچنان حدود 100 پایگاه نظامی هوایی- دریایی آمریکا در خاک کشورهای دیگر مستقر هستند. تحلیلگران مسائل سیاسی ابراز نمودند: تاکنون بارها با توافق طرف‌های درگیر در بحران، آتش‌بس در سوریه به اجرا گذاشته شده، اما هربار با متهم‌شدن طرف‌های درگیر به نقض آتش‌بس، درگیری‌ها با شدتی بیشتر از سر گرفته شده است. حتی آتش بسی که در دی‌ماه سال گذشته و بر‌اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برقرار شده بود، به‌خاطر نقض طرفین، چند هفته بیشتر دوام نیاورد. آتش‌بسی که آمریکا و روسیه بر سر آن به توافق رسیده‌اند گویا با آنچه پیش از این در سوریه به اجرا گذاشته شده تفاوت دارد. به گفته‌ی وزیر امور خارجه آمریکا فرق توافق جدید با توافق‌های مشابه در گذشته این است که این بار روسیه به اجرای آن متعهد است. در حالی آمریکا و روسیه بر سر آتش‌بس در جنوب سوریه به توافق رسیده‌اند و مقام‌های آمریکایی نسبت به پایداری آن ابراز امیدورای می‌کنند که دو ماهی می‌شود توافق طرفین درگیر در سوریه بر سر »مناطق کاهش تنش« در نشست آستانه چهار زیر نظارت ایران، روسیه و ترکیه توانسته تا اندازه‌ای از شدت تنش و خشونت در مناطق تعیین شده بکاهد.
اگرچه این آتش بس با آنچه در نشست‌های آستانه می‌گذرد تفاوت بسیاری دارد، اما هر‌کدام در سطحی متفاوت می‌توانند مسیر حرکت سوریه به سمت صلح و ثبات را هموارتر سازند. نشست‌های آستانه (پایتخت قزاقستان) کاهش رقابت و تنش میان معارضان و نیروهای حامی دولت سوریه را زیر نظارت کشورهای حامی صلح در دستور کار دارد و در کنار آن آتش‌بس‌هایی از نوع آتش‌بس اخیر می‌تواند رقابت میان قدرت‌ها و به تبع آن رقابت منفی میان بازیگران داخلی بحران سوریه را کاهش دهد. در پایان و به نظر نگارنده باید به این مسئله اشاره کرد که ایجاد پایگاه نظامی جدید روسیه در خاک سوریه، موضوع جدید و غیرقابل تصوری نیست.
درپایان نگارنده مهدی حیدرپور(مهدی قزل)معتقداست: تاسیس این پایگاه گویای این واقعیت است که این کشور قصد دارد حداقل برای نیم قرن آینده در سوریه بماند و مسکو با این اقدام به غرب نشان می‌دهد که منطقه دریای مدیترانه نیز اکنون به منزله »خارج نزدیک« و منطقه دارای منافع خاص برای روسیه به‌شمار می‌رود که این کشور حق دارد از آن دفاع کند. البته مشکل در اینجاست که اوضاع در سوریه بی‌ثبات است و روسیه برای باقی‌ماندن در این کشور باید برای مدت نامشخصی از رژیم سیاسی»بشار اسد« دفاع کند، در غیراین صورت باید خاک این کشور را ترک کند.
سلام.خداقوت
تشکر از شما به خاطر ارسال مطلبتون در "گلستان بلاگ"
http://golestanblog.ir/%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%b1%d8%a7%d8%aa%da%98%db%8c%e2%80%8c%d8%a7%d9%85%d8%b1%db%8c%da%a9%d8%a7%e2%80%8c%d9%88%e2%80%8c%d8%b1%d9%88%d8%b3%db%8c%d9%87%e2%80%8c%d8%af%d8%b1%d9%82%d8%a8%d8%a7%d9%84/
موید باشید
یاعلی. التماس دعا