در زمان خروج دونالد ترامپ از برجام هیچ‌گونه دلیل و یا توجیهی برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه وجود نداشت. چراکه فعال‌کردن مکانیسم ماشه ضمن اینکه به‌دلایل، شواهد و مدارک مستند و غیرقابل انکاری در کمیسیون مشترک برجام و شورای امنیت سازمان ملل نیاز دارد، پروسه زمان‌بری است که در آن دوره برای دونالد ترامپ قابل توجیه نبود. مضافا اینکه دونالد ترامپ سعی داشت در راستای وعده‌های انتخاباتی خود عمل کند و به‌جای استفاده از برخی مکانیسم‌ها، ایالات‌متحده آمریکا را از برجام خارج کند. در کنار آن نکته بسیار مهم دیگری که نباید فراموش کرد این است که اگر ایالات‌متحده آمریکا از فرآیند مکانیسم ماشه استفاده می‌کرد که البته فعال‌شدن این مکانیسم و به‌کارگیری آن در آن زمان هیچ‌گاه صورت نمی‌گرفت، چون اساسا هیچ‌گونه اقدام اشتباهی از سوی جمهوری اسلامی ایران در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای صورت نگرفته بود و گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آن زمان هم این مسئله را به کرات تایید کرده بود، معلوم نبود که شرایط و تبعات استفاده از مکانیسم ماشه به کجا خواهد کشید.
این در‌حالی بود که دونالد ترامپ می‌خواست با خروج از برجام بستر را برای یک مذاکره جدید با جمهوری اسلامی ایران فراهم کند تا به‌زعم خود یک برجام بهتر و کلی‌تر را شکل دهد و به این ترتیب علاوه بر اینکه دستاوردهای باراک اوباما را تحت‌الشعاع قرار دهد، زمینه و فضای لازم برای نفوذ بیشتر خود و پیروزی در انتخابات 2020 را فراهم کند.
درواقع بایستی به این نکته اشاره کرد که: از روزی که آقای حسن روحانی رییس‌جمهوری نامه‌‌ای برای سران کشورهای عضو برجام فرستاد و با اشاره به خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و همچنین ناتوانی اروپا در عمل به تعهدات، اعلام کرد که ایران از تعهدات خود گام به گام عقب می‌نشیند، قابل پیش‌بینی بود که سرانجام روزی فرامیرسد که طرف اروپایی به مکانیسم ماشه متوسل شود.
بحث احتمال فعال‌سازی مکانیسم حل اختلاف از سوی اروپا بحث امروز و دیروز نیست، بلکه از ماه‌ها قبل مطرح بوده و قابل پیش‌بینی بود با روندی که ایران در پیش گرفته، رجوع اروپا به این مکانیسم غیرقابل اجتناب است. تنها نقطه ابهام مسئله اینجا بود که اروپایی‌ها چه زمانی از این مکانیسم برای کنترل اقدامات ایران استفاده خواهند کرد؟ نکته بسیار مهمی که در این میان باید به آن اشاره کرد این است که اکنون کاخ سفید و سنای آمریکا به این باور رسیده‌اند که علیرغم یک سال و نیم تحریم ظالمانه و یک‌جانبه خود علیه ملت ایران هنوز به اهداف و دستاوردهای لازم دست پیدا نکرده‌اند.
چراکه دونالد ترامپ این باور را داشت با خروج از برجام و بازگشت موج تحریم‌های تقریبا بی‌سابقه، می‌تواند تا قبل از انتخابات 2020 زمینه را برای مذاکرات با ایران، ولو مذاکرات صوری را فراهم کند. در صورتی‌که خروج از برجام و بازگشت تحریم‌ها تنش و تخاصم را با ایران به نقطه تقریبا بی‌بازگشتی رسانده، به‌گونه‌ای که هیچ‌گونه تلاش میانجی‌گرایانه‌ای هم نتوانسته است این گسل را پر کند. بنابراین آمریکا اکنون تلاش دارد با فعال‌کردن مکانیسم ماشه به زعم خود با بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، فشارها ضد ایران را چند برابر کرده و تهران را به مذاکره با آمریکا وادار کند. در صورتی‌که اساسا این مسئله در فضای واقعی امکان تحقق ندارد و تمامی این اخبار و گزارش‌ها در شرایط واقعی نمی‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
علاوه بر این زمان انقضای تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران در اکتبر 2020 فرامیرسد و آمریکایی‌ها نگرانند که بعد از لغو تحریم‌های تسلیحاتی کار برای آنها و متحدینشان در منطقه سخت شود. به همین دلایل است که زمزمه استفاده از مکانیسم ماشه از سوی هم اروپا و هم آمریکا (در قالب نظر مشورتی وزارت امور خارجه این کشور) در‌حال تقویت است. در نتیجه قابل پیش‌بینی خواهد بود که طی روزها یا ماه‌های آینده گام‌هایی در این راستا بردارند. با این وجود ممکن است صرفا به کمیسیون حل اختلاف مراجعه کنند، تا این مسئله ایران را از برداشتن گام‌های آتی کاهش تعهدات منصرف کند، اما اگر تصمیم مقامات جمهوری اسلامی ایران این باشد که گام‌های پنجم و ششم و هفتم را نیز بردارند امکان رجوع پرونده به شورای امنیت جدی است.
تردیدی نیست اگر ایران احساس کند، بیرون ماندن از برجام سود بیشتری برای منافع ملی دارد این کار را خواهد کرد، با این حال به‌نظر نمی‌رسد که جمهوری اسلامی بخواهد پیش از دیگران از برنامه جامع اقدام مشترک خارج شود. ایران همچنان در چارچوب قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل به فعالیت می‌پردازد و معتقدم که اگر این موضوع به سود کشور نبود، خیلی زودتر از این روزها ایران از برجام خارج می‌شد.
در پایان نگارنده مهدی حیدرپور معتقد است: ترامپ سیاست چماق و هویج را به‌کار می‌گیرد. یعنی به موازات سفر آقای روحانی به ژاپن، کاخ سفید از انجام این دیدار استقبال می‌کند که نشان می‌دهد هنوز آمریکا به دنبال مذاکره با ایران از طریق میانجی است و از آن‌سو نیز به دنبال افزایش فشارها بر ایران با برخی شائبه‌ها مانند تلاش برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه است تا از این طریق فشارهای سیاسی داخلی بر دولت ترامپ کاسته شود.
اینستاگرام روابط عمومی
.
https://www.instagram.com/ravabetomomiseytareh/
