همواره کشورهای دارای قدرت نظامی جهان خواسته‌اند به بهانه‌های مختلف با حضور نظامی خود در منطقه حیاتی خلیج‌فارس به‌ویژه هرمز این آبراه بزرگ، خود را به‌عنوان بازیگری مهم در مبادلات انرژی و اقتصادی جهان مطرح کنند. از آنجا که دریاها و اقیانوس‌ها به‌عنوان میراث مشترک بشریت قلمداد می‌شوند و برابر فرمایشات فرمانده کل قوا که »دریا مال همه است و منافع آن مال همگان«، پهنه دریا و عرصه اقیانوس با تمامی حساسیت و جایگاه خود، محیطی بین‌المللی است و کشورهای مختلف هر‌چند که دارای قدرت نظامی بالا هم باشند، در راستای اعتباربخشی به حضور نظامی کاملا نامشروع خود و نیاز به حمایت کشورهای منطقه به‌دنبال تشکیل ائتلاف‌های دریایی هستند و در این راستا شاهد بودیم که در سال‌های قبل، آمریکا اقدام به تشکیل ائتلافی دریایی برای تامین امنیت تنگه هرمز کرد که البته با واکنش سرد کشورهای جهان روبرو شد.
در مقابل جمهوری اسلامی ایران که از دیرباز از منادیان صلح و امنیت در همه جهان به‌ویژه این آبراه مهم بوده، همواره تاکید داشته است که امنیت این منطقه جز با حضور و همکاری کشورهای همسایه میسر نمی‌شود و حضور نظامی بیگانگان، نتیجه‌ای جز افزایش تنش و تهدیدات امنیتی نداشته است. طرح صلح هرمز که از سوی کشورمان ارائه شده را می‌توان نمونه کامل یک طرح همکاری برای تامین امنیت منطقهای در این منطقه ژیوپلیتیکی دانست که با استقبال کشورهای مختلف روبرو شد. بنابراین رزمایش مشترک اخیر بین سه قدرت دریایی ایران، چین و روسیه به اجرا درآمد. اما مهم‌ترین مسئله در رابطه با طرح صلح هرمز، تلاش‌های ایران برای مشارکت و حمایت سازمان ملل متحد و تامین چتر بین‌المللی لازم و رسیدگی به منافع مشروع جامعه بین‌المللی است.
در طرح امید، جدای از منافع امنیتی جمهوری اسلامی، نگرانی‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس نیز در نظر گرفته شده است. با این حال، ایران آشکارا اذعان داشته که هدف نهایی این طرح خروج نیروهای آمریکایی از منطقه است؛ اما ایران هنوز در راستای پیشبرد طرح صلح هرمز عقب‌نشینی فوری نیروهای آمریکایی را خواستار نشده است. در مقابل، عدم پذیرش و عدم شرکت در ائتلاف‌ها و اتحادها علیه یکدیگر را خواستار شده که یعنی تا زمانی که نیروهای آمریکایی امنیت ایران را تهدید نکنند، همزیستی امکان‌پذیر خواهد بود.
در شرایط کنونی که عربستان سعودی مشارکت بیشتر ایران در سرزمین‌اش را خواستار شده و قطر به شدت به تضمین‌های امنیتی آمریکا وابسته است و بحرین میزبان فرماندهی مرکزی نیروی دریایی آمریکاست و کویت، عمان و امارات متحده عربی با ایالات متحده روابط نظامی دارند، ایران نمی‌توانست به‌طور واقع‌بینانه انتظار خروج این نیروها از منطقه را داشته باشد.
ایالات‌متحده در یک پیشنهاد متقابل، ایجاد یک اتحاد بین‌المللی برای ایمنی و حفاظت از ناوبری دریایی را خواستار شده که تاکنون عربستان سعودی، بحرین، امارات، استرالیا و بریتانیا آمادگی خود برای شرکت در آن را اعلام کرده‌اند. به‌علاوه، دولت ترامپ پس از خروج از برجام در ماه مه 2018، برای ایجاد ناتوی عربی در جهت مقابله و مهار ایران تلاش کرده است که البته این طرح به دلیل اختلافات در شورای همکاری خلیج‌فارس شکست خورد. همین مسئله اختلافات درونی میان کشورهای عربی، حمایت از پیشنهاد ایران درباره امنیت منطقهای را نیز دشوار می‌کند. تاریخ نشان داده است که پیشروی در جهت رونق، امنیت و ثبات در منطقه بدون مشارکت ایران ممکن نیست.
سرنوشت ابتکار عمل صلح هرمز یا امید به قدم برداشتن ایران در راستای اعتمادسازی با همسایگان عرب خود و همچنین جلب حمایت جامعه بین‌المللی از جمله ایالات‌متحده بستگی خواهد داشت. واضح است که بیشتر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس آمادگی ندارند از همکاری‌های نظامی خود با ایالات‌متحده حتی در صورت وجود ظرفیت محلی واقعی برای تضمین امنیت و منافع سیاسی خود، صرف‌نظر کنند. اگرچه بعید است که همه کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس تحت شرایط فعلی پیشنهاد ایران را تمام و کمال بپذیرند، اما به نظر می‌رسد زمان آن فرا رسیده است که همه کشورهای منطقه درصدد یافتن یک مسیر مشترک به دور از تنش‌ها و خصومت‌های فعلی برآیند.
در پایان نگارنده مهدی حیدرپور معتقد است: موفقیت هر نظام امنیتی جمعی در خلیج‌فارس به خروج از »ساختار فکری« با محوریت غرب بستگی دارد که با آمدن پرتغالی‌ها در هند در اواخر قرن پانزدهم به منطقه راه یافته و هنوز ادامه دارد. کشورهای غربی تجارت از مسیر زمینی جاده ابریشم را به مسیر دریایی تغییر دادند و نقطه عطفی در معماری سیاسی، امنیتی و اقتصادی منطقه ایجاد کردند. بعدتر، کشف نفت و مسئله امنیت انرژی و وابستگی متقابل کالاها و فناوری بین غرب و کشورهای نفت‌خیز منطقه باعث شد که کشورهای غربی براساس اولویت‌بندی منافع خود مدعی مداخله در امور منطقه شوند. این ساختار باید تغییر کند. هدف از »تلاش صلح هرمز« همسان‌سازی نقش غرب در یک نظم چندجانبه و پذیرش آن از سوی کشورهای منطقه است.
اینستاگرام روابط عمومی
.
https://www.instagram.com/ravabetomomiseytareh/
