ایران در سیاست خارجی و دیپلماسی سیاسی نتوانسته انتظارات را برآورده کند و در این زمینه هم متحمل هزینه‌های سنگینی شده است. ایران از معدود کشورهایی در جهان است که سیاست خارجی بسیار پرهزینه‌ای دارد. از منابع هزینه‌ساز برای سیاست خارجی این است که هر فردی در هر پست و مقامی اجازه دارد با ناآگاهی از مناسبات جهانی و بدون توجه به منافع ملی مردم، علیه مقام و منافع ملی کشور دیگری سخن بگوید و اعلام موضع نماید بدون آنکه بر آثار مخرب بین‌المللی و هزینه‌های بعدی گفتار خود آگاه باشد. این روش، سال‌هاست که بر پرهزینه‌کردن سیاست خارجی ایران تحمیل شده است.
قانون نظام بین‌الملل این است که کشوری بیش از منابع مادی و معنوی خود، خواهان ماجراجویی در جهان باشد، از سوی قدرت‌ها مورد تنبیه، تحریم و تجاوز قرار می‌گیرد و بر او هزینه‌هایی بیش از توانش تحمیل می‌شود.
بهرغم خواست و تقاضای مکرر نخبگان و متخصصان و اساتید آگاه و متخصص در امر روابط جهانی در همه عرصه‌های اقتصادی، تجاری، حقوقی، سیاسی و امنیتی، متاسفانه اراده سیاسی برای استفاده بهینه و سیستماتیک از این توان گسترده کارشناسی و مشاوره‌ای در کشور وجود ندارد. البته دولت مستقر، شکست سیاست داخلی و خارجی خود را تماما بر محور خروج آمریکا از برجام می‌داند، اگرچه این خروج به‌عنوان بخش کوچکی از علل آن شکست است، اما، ناکامی دولت روحانی به‌علت خطاهای استراتژیک و تکراری در تنظیم روابط‌اش با حامیان‌اش و عموم مردم بوده است.
ضعف دیگر دولت، درگیری لفظی و پوپولیستی است و آن هم از تریبون‌های عمومی، بدون اینکه کم‌ترین راهکار مناسب و موثر برای حل و فصل مشکلات داخلی و خارجی کشور باشد، لذا نتیجه‌ای جز تضعیف دولت نداشته است، مشابه رفتاری که احمدی‌نژاد داشت. علاوه بر این از زمانی که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات‌متحده، تصمیم به عقب‌نشینی از توافق هسته‌ای ایران و اجرای سیاست »اعمال فشار حداکثری« گرفت، نزدیک به دو سال گذشته است. با این حال، بهرغم چندین مواجهه نظامی دو طرف که جدیدترین آنها ترور سردار قاسم سلیمانی و حمله تلافی‌جویانه ایران به پایگاه نیروهای آمریکایی در عراق بود، در بن‌بست طولانی‌مدت در روابط ایالات‌متحده و ایران، وضعیتی که نه جنگ است و نه صلح، هنوز هیچ تغییری حاصل نشده است.
در این خصوص تحلیل‌گران معتقداند: از نظر تاریخی و در دیگر زمینه‌ها، دیپلماسی تنها در شرایطی موفق خواهد بود که این شرایط وجود داشته باشند: اول، هر دو طرف درگیری باید متقاعد شده باشند که هیچ راه‌حل جایگزین بهتری وجود ندارد و حتی ناچیزترین دستاوردهای راه‌حل دیپلماتیک به ادامه بن‌بست یا بدتر از آن، رویارویی نظامی، می‌ارزد. در‌حال‌حاضر نه ایران و نه ایالات‌متحده هیچ‌یک هنوز متقاعد نشده‌اند که از توافق جزئی سود می‌برند. دوم، موفقیت هرگونه فعالیت دیپلماتیک بستگی به تمایل هر دو طرف برای امتیازدهی دارد که در‌حال‌حاضر ایالات‌متحده هیچ تمایلی به آن ندارد. ایران در عمل ممکن است مایل به قائل‌شدن امتیازاتی از جمله مهار متحدین منطقه‌ای یا محدود‌کردن دامنه برنامه موشکی خود باشد؛ در رابطه با موضوعات مربوط به عراق و خلیج‌فارس هم ایران می‌تواند سازش کند. اما بعید است که ایران در رابطه با مسائل پیچیده‌ای هم‌چون فلسطین، حاضر به امتیازدهی به ایالات‌متحده باشد.
اما اگر ایالات‌متحده و ایران بتوانند در روابط خود به همبستگی برسند، آنگاه توافق و سازش بر سر مسائل پیچیده‌تر هم ممکن خواهد شد. با این حال، اگر بهبود روابط وابسته به تغییرات در موضع‌گیری بر سر این مشکل خاص باشد، هرگز به‌جایی نخواهد رسید. سوم، برای موفقیت دیپلماسی دو طرف باید بتوانند اعلام پیروزی کنند یا دست‌کم در شرایطی نباشند که حاکی از شکست آنها باشد. متاسفانه در بن‌بست فعلی، غرور به‌ویژه از نوع زخم‌خورده‌ی آن نقش ناخوشایندی در شرایط داشته است. ایالات‌متحده به‌عنوان یک قدرت بزرگ می‌خواهد به ایران و دیگران در منطقه و فراتر از آن نشان دهد که نمی‌توانند با سرپیچی کار خود را پیش ببرند. در همین حال، غرور ملی نظام ایران با توانایی در مخالفت با ایالات‌متحده پیوند خورده است. اما دیگر کشورها با سابقه طولانی دشمنی در روابط مانند آلمان، فرانسه، بریتانیا و ایرلند اجازه ندادند که گذشته مانع از روابط بهتر آنها در‌حال‌حاضر شود. چهارم، دیپلماسی عموما زمانی موفق‌تر عمل می‌کند که دو طرف کم و بیش از نظر قدرت برابر باشند. آمریکا حاضر است چین یا حتی هند را هم‌تراز با خود ببیند، اما با ایران به‌عنوان یک کشور برابر رفتار نمی‌کند. یکی از دلایل رفتار کنونی ایالات‌متحده با ایران، ضعیف‌تر بودن آن است. در همین حال، ایران در مقام یک کشور ضعیف‌تر، نگران است که مبادا مذاکره و توافق با ایالات‌متحده به معنای سلطه آن تمام شود.
در پایان نگارنده مهدی حیدرپور معتقد است: اول اینکه مسوولان از کشور‌های موفق در جهان بیاموزند که با حفظ ایدئولوژی خود توانسته‌اند در جهان سیاست، اقتصاد و امنیت بین‌الملل سروری کنند و دوم اینکه حداقل چیزی که یک دیپلماسی خوب ارائه می‌دهد، جلوگیری از اشتباهات و حوادثی است که می‌توانند به یک رویارویی بزرگ‌تر بینجام‌اند.
اینستاگرام روابط عمومی
https://www.instagram.com/ravabetomomiseytareh/
