ایران برای اینکه در مداری که مربوط به ماهواره‌هاست، ماهواره‌ای مستقر کند، سال‌هاست تلاش می‌کند. در این مسیر، کشورهایی که قرار بوده با ایران همکاری کنند از حداقل 15 سال پیش از انجام این کار طفره رفته و از انجام آن سر باز زده‌اند. ایران چاره‌ای ندارد که خودش اقدام کند تا ماهواره را در مدار مربوطه قرار دهد.
طی این سال‌ها چندین تلاش هم کرده که بعضی‌ها موفقیت‌آمیز و بعضی‌ها ناموفق بوده اما مورد آخر یکی دیگر از تلاش‌هاست که ایران بتواند نیازش را تامین کند. این‌بار رسما اعلام شده که ماهواره نور در مدار قرار گرفته اما جنبه نظامی موضوع موجب حساسیت شده است. حساسیتی بی‌مورد چون فعالیت ماهواره‌ها در کل دنیا رصد می‌شوند و همه کشورهای دنیا این کار را انجام می‌دهند و ایران هم انجام داده و تعارضی با قطعنامه 2231 ندارد.
درواقع با پرتاب ماهواره بر سه مرحله‌ای قاصد توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در 3 اردیبهشت‌ماه سال جاری، اکنون مسئله نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل توسط ایران بیش از پیش برجسته شده است. اگرچه از نگاه نظامی اساسا همواره بر قاصد در کنار دیگر ماهواره‌برهای گذشته (ماهواره‌بر سفیر، سیمرغ و قائم) یک موشک بالستیک به‌شمار می‌رود، اما مسئله مهم اینجاست که موضوع درخواست شورای امنیت سازمان ملل از ایران در ارتباط با عدم طراحی و استفاده از موشک‌های بالستیک، نه در سند برجام، نه در متن قطعنامه 2231 که بدنه اجرایی آن به‌شمار می‌رود و نه ذیل ماده 41 گنجانده نشده، بلکه این مسئله (عدم تلاش برای طراحی و استفاده از موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای) در بخش پیوست قطعنامه و مشخصا در بند سوم ضمیمه ب قطعنامه 2231 آمده است.
از این‌رو به‌نظر می‌رسد که به هیچ‌وجه اقدام ایران در پرتاب قاصد نقض توافق برجام نیست و به‌دلیل اینکه جزء تعهدات ایجاد شده برای ایران از سوی شورای امنیت هم نیست، اجرا‌نکردن آن نقض فاحش قطعنامه 2231 هم محسوب نمی‌شود. محمد‌جواد ظریف به استناد همین مسئله در توئیت 15 آذر 98/ ششم دسامبر سال گذشته میلادی و در پاسخ به نامه ضد‌ایرانی 5 دسامبر 2019 آلمان، فرانسه و انگلستان به دبیرکل سازمان ملل، عنوان کرد که آزمایش موشک‌های بالستیک توسط جمهوری اسلامی ایران در قطعنامه 2231 شورای امنیت منع نشده است. این در‌حالی است که قطعا پرتاب قاصد نقض بخش پیوستاری قطعنامه 2231 به‌شمار می‌رود و در سایه این نکته، غربی‌ها معتقدند که چون پرتاب ماهواره‌بر قاصد نقض بند سوم ضمیمه ب قطعنامه 2231 محسوب می‌شود، ایران متهم به نقض کل قطعنامه است.
حال سوال اینجاست که آیا از نگاه حقوقی نقض بخش ضمیمه‌ای و پیوستاری یک قطعنامه مانند قطعنامه 2231 که دارای دو ضمیمه است و مشخصا بند سوم ضمیمه ب این قطعنامه به منزله نقض کل 104 صفحه بدنه اجرایی آن (قطعنامه) از سوی ایران به‌شمار می‌رود یا خیر، چون به نظر می‌رسد که دوباره دعوای 30مارس 2016 بر سر همین مسئله تکرار شده است؟ در جواب این سوال و براساس جمع‌بندی نظر تحلیلگران بایستی اذعان نمود: اولا اینکه دعوای حقوقی و برداشت‌های متفاوت از فعالیت موشکی ایران تنها به اقدام چهارشنبه هفته گذشته نیروی هوافضای سپاه در پرتاب ماهواره‌بر قاصد بازنمی‌گردد، پیش‌تر و مشخصا در 30مارس 2016 هم شاهد چنین دعوا و اختلاف‌نظر حقوقی و برداشت متفاوت و تفسیر متضاد از قطعنامه 2231 و به‌خصوص بند سوم ضمیمه ب، دایر بر محدودیت ایران در‌خصوص موشک‌های بالستیک بوده‌ایم. واقعیت آن است که شورای امنیت سازمان ملل متحد در سلسله قطعنامه‌های تحریمی پیشین خود درباره برنامه هسته‌ای ایران در سال 2010 با محوریت قطعنامه 1929 چنین تصمیم گرفته بود که جمهوری اسلامی ایران از انجام هرگونه فعالیت مرتبط با موشک‌های بالستیک که قادر به حمل کلاهک‌های هسته‌ای باشند، منع شود، اما با تصویب برجام در سال 2015 و قطعنامه متعاقب آن در قالب قطعنامه 2231 شورای امنیت، تغییراتی جدی در رابطه با این محدویت فعالیت موشکی بالستیک ایران شکل گرفت. نخست آن که لحن و بیان الزام‌آور قطعنامه 1929 مصوب 2010 تبدیل به لحنی غیر الزام‌آور شد؛ از جمله اینکه عبارت توسل به هر ابزاری به‌منظور ممانعت از انتقال فناوری یا کمک فنی در‌خصوص موشک‌های بالستیک به ایران حذف شد؛ عبارتی که به تعبیر برخی از صاحب‌نظران مجوز توسل به زور علیه چنین انتقالی را فراهم کرد.
مهم‌تر این که حتی جایگاه این عبارت نیز در قطعنامه دچار تغییرات جدی شد و از بدنه اجرایی یا همان متن اصلی قطعنامه 1929 به بند سوم پیوست ب یا ضمیمه ب قطعنامه 2231 منتقل شد. اتفاقا در سایه همین نکات بود که ایران در دوران پسابرجام چند آزمایش موشکی جنجالی انجام داد که دیدگاه‌های متفاوتی مانند دیدگاه‌های امروز بر سر پرتاب قاصد را در‌خصوص خوانش و تفسیر حقوقی از بند سوم ضمیمه ب قطعنامه 2231 را شکل داد. چون در همان زمان نیز برخی از کشورهای طرف برجام این آزمایش‌های موشکی ایران را نقض این بند (بند سوم پیوست ب) و متعاقب آن کل قطعنامه قلمداد کردند و در مقابل برخی دیگر ایران را متعهد و ملزم به اجرای این شرایط نمی‌دانستند.
چنان که اشاره شد قطعنامه 2231، قطعنامه‌ای طولانی شامل 104 صفحه و دو ضمیمه است که ضمیمه اول مسائل مربوط به بیانیه را شامل می‌شود و ضمیمه دوم به حوزه محدودیت غنی‌سازی و برنامه‌های موشک‌های بالستیک ایران اختصاص دارد. پیرو نکته قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل با دیگر قطعنامه‌های این شورا تفاوت جدی دارد. زیرا این قطعنامه کاملا فنی و تخصصی، در محیطی غیر‌متشنج و بر مبنای اعتماد به تصویب رسید. مضافا اینکه تصویب بندهای آن با مخالفت چندان جدی از سوی اعضا مواجه نشد. اما با تغییر اوضاع سیاسی و دیپلماتیک بین‌المللی به خصوص بعد از اقدام دونالد ترامپ در 18 اردیبهشت‌ماه سال 1397 به‌منظور خروج از توافق هسته‌ای، عملا فضای اعتماد جاری در این قطعنامه از بین رفت و همین مسئله سبب شد که نگاه‌ها و تفاسیر سلیقه‌ای، متفاوت و گاه متضاد میان اعضای آن به‌وجود آید.
علاوه بر این کارشناسان غربی بر این باورند که: ماهواره‌های قبلی ایران از زیرساخت‌های ثابت استفاده می‌کردند. این مسئله موجب مراحل آماده‌سازی چند روزه می‌شد که تایید جغرافیایی را ضروری و نشت اطلاعاتی را امکان‌پذیر می‌کرد. در عوض، قاصد از یک پرتاب‌گر متحرک بهره می‌گیرد، همانند پرتاب‌گرهایی که برای موشک‌های بالستیک استفاده می‌شوند. این پرتاب‌گر چریکی می‌تواند شبیه‌سازی عملیات موشک‌های بالستیک باشد. قابلیت جابه‌جایی و آماده‌سازی زمانِ پرتاب از جمله دلایل اصلی نامناسب‌بودن ماهواره‌برهای سفیر و سیمرغ برای استفاده نظامی بودند. داده‌های تاریخی مربوط به قبل از انفجار سال 2011 نشان می‌دهند که برنامه‌های فضایی مرتبط با سپاه پاسداران منطق بسیار متفاوتی از برنامه‌های فضایی غیرنظامی ایران دنبال خواهد کرد.
در‌حالی‌که برنامه غیرنظامی ایران از پرتاب‌گرهایی استفاده می‌کند که قابلیت تبدیل به موشک‌های بالستیک ندارد، به نظر می‌رسد که سپاه قصد دارد به توسعه فناوری‌های پرتاب‌گری بپردازد که قابلیت کاربرد برای موشک‌های بالستیک دور برد را داشته باشند. نکته قابل تامل اینکه: آمریکا خودش از این قطعنامه خارج شده و حق اعتراض ندارد که چرا ایران این قطعنامه را اجرا نکرده است. ثانیا، کشورهایی مثل انگلیس و فرانسه و آلمان که این قطعنامه را قبول دارند ولی اعتراض می‌کنند، اعتراض‌شان بی‌مورد است.
چون در آن قطعنامه به صراحت آمده ایران تنها در مورد موشک‌هایی که حامل کلاهک هسته‌ای باشد منع دارد. ولی این ماهواره‌بر کلاهک هسته‌ای حمل نکرده و یک ماهواره را در مدار زمین قرار داده که فعالیت‌هایی برای نیروهای مسلح ایران انجام می‌دهد. در هر‌حال کشورهایی مثل انگلیس و فرانسه و آلمان معترض خواهند بود. چون آنها می‌خواهند اگر قرار است ایرانی ماهواره‌ای هم بفرستد با مشارکت آنها باشد. حتی روسیه و چین هم این کار را انجام ندادند. ایران ناچار بوده که خودش این اقدام را انجام دهد.
در پایان نگارنده مهدی قزل(حیدرپور) معتقداست: آقای ترامپ به دنیا ثابت کرده رییس‌جمهور آمریکا همانی است که دروغ از زبان او خارج می‌شود.
وقتی مقامات آمریکایی می‌گویند که آزمایشات موشکی و فرستادن ماهواره ایران به فضا بر‌خلاف مقررات برجام و قطعنامه 2231 است به این معناست که فهم این مسئله را ندارند که خودشان برجام را لغو کرده‌اند. این مسئله‌ای ساده و پیش‌پا افتاده است ولی مقامات آمریکایی حتی نمی‌دانند قراردادی را که خودشان لغو کرده و از آن خارج شده و مورد لعنت همه امضاکنندگان و بقیه جهان قرار گرفته‌اند، دیگر نمی‌توانند به آن استناد کنند تا به‌عنوان یک قرارداد موجود و رسمی مورد استناد و استفاده تبلیغاتی آنها قرار گیرد.
اینستاگرام روابط عمومی
https://www.instagram.com/ravabetomomiseytareh/
