بر کسی پوشیده نیست که فشارهای ترامپ بر تهران بیش از فشار بر کرهشمالی و ونزوئلا است و ایران بهعنوان حلقهی اصلی فشار ایالاتمتحده آمریکا در عرصه سیاست خارجی ترامپ محسوب میشود. از همان آغاز ریاستجمهوری ترامپ که مواضع چندگانهای نسبت به او در سال 2016 دیده شد تا زمانی که مشخص شد ترامپ، تهران را هدف قرار داده مواضع متفاوتی از سوی حکومت مردان ایرانی نسبت به ترامپ دیده شد. قبل از ریاستجمهوری باید از وی بهعنوان فردی یاد آورد که زمینههای نقد دموکراسی آمریکا را پیش گرفت و بعد که از خروج از برجام سخن گفت او را جدی نگرفتند و با خروج او از برجام کلید فشار بر جمهوری اسلامی زده شد.
ترامپ ایران را از وضعیت چالش به دشمنی برای آمریکا تبدیل کرد. بهگونهای که در سند امنیت ملی آمریکا برای نخستینبار پس از انقلاب اسلامی بالغ بر 17بار از ایران بهعنوان دشمن اصلی ایالاتمتحده آمریکا یاد آمد. اما یکی از مسائلی که سبب شده ایران بتواند در برابر این فشارها مقاومت کند، تکیه بر غرور ملی و ترویج ملیگرایی ایرانی برای جلب حمایت از فعالیتهای خود است. روحیه ملیگرایانه ایرانی در اظهارات مسوولین درباره آمریکا و متحدانش نیز مشهود است.
حسن روحانی گفته است: »آمریکا همواره سعی کرده ایران را به زمین بزند، اما همواره در برابر عظمت ایران شکست خورده است.« جمهوری اسلامی با تکیه بر همین غرور ملی از هرگونه مذاکرهای که کشور را تحتتاثیر اراده یک قدرت خارجی قرار دهد، طفره رفته است. همین مسئله بوده که امکان مقاومت ایران در برابر خواستههای آمریکا از جمله مذاکرات جدید را فراهم آورده است.
علاوه بر این همگان میدانند که ایران همچنین نشان داده که توانایی مقاومت در برابر تحریمهای آمریکا را دارد. این تحریمها بهمعنای واقعی دردناک بودهاند: ریال نیمی از ارزش خود را در کمتر از دو سال از دست داده، صادرات نفت نسبت به سال 2018 نزدیک به 90درصد کاهش یافته، اقتصاد ایران در سال 2019 برابر با 7.1 درصد کوچک شده، قیمت همهچیز از سوخت گرفته تا داروهای شیمیدرمانی بهطور پیوسته درحال افزایش است.
امضاکنندگان اروپایی برجام بهرغم تمایل خود به محافظت از این توافق، نتوانستهاند از اثرگذاری تحریمها بکاهند و ساز و کار پیشنهادی آنها برای جریان کمکهای اقتصادی و بشردوستانه موسوم به اینستکس هم در بیش از یک سال گذشته که راهاندازی شده، تنها یکمرتبه مورد استفاده قرار گرفته است. یک تحلیلگر درباره چگونگی مدیریت اقتصادی ایران اینطور توضیح داده: »ایرانیها واقعا صنایع متنوع و ظرفیت داخلی بالایی دارند و همچنین میتوانند از روابط خود با چند کشور همسایه بهخوبی استفاده کنند.
« تحریمهای آمریکا اساسا بر چند بخش کلیدی بانکی، انرژی و سیاسی متمرکز شده و از اینرو، ایران توانسته به دیگر بخشهای اقتصاد متنوع خود از جمله بخش روبه رشد تولید تکیه کند. ایران همچنین با استفاده از ساز و کارهای غیرمتداول پرداخت که امکان دورزدن تحریمهای ثانویه را برای این کشور و شرکای تجاری آن فراهم میآورد، خسارتهای وارده بر بخش صادرات را جبران میکند. در این بین هرچند تحلیلگران معتقداند که ایران توانایی درگیری نظامی متعارف با قدرتهای غربی را ندارد، اما همچنان به منعکسکردن قدرتاش و اعمال نفوذ در همسایگی برای پیشبرد منافع سیاست خارجی در خاورمیانه ادامه میدهد اما ترامپ از برخورد نظامی با ایران فعلا اجتناب میکند و تنها در مسیر ایجاد فضای آمادهسازی افکار عمومی برای یک برخورد نظامی بهرهبرداری مینماید. به همین دلیل در جدیبودن حرکاتش بر علیه تهران نگاهی به شکست او در انتخابات 2020 و بازگشت دموکراتها به کاخ سفید وجود دارد.
در پایان نگارنده مهدی حیدرپور معتقداست: آنچه که مسجل است سال 2020 سالی بسیار مهم در تاریخ جهان در لایههای گوناگون بینالمللی، منطقهای و حتی داخلی در ایران محسوب میشود و اولویت ایران در مواجهه با تحریمها، ادامه فعالیتهای منطقهای، از سرگیری جنبههای اصلی برنامه هستهای و گسترش زرادخانه موشکی بوده است. ایران در موارد بیشمار گذشته نشان داده که توانایی مقاومت و دوام آوردن در برابر تحریمها را دارد و همچنان به پیشبرد اهداف سیاست داخلی و منطقهای خود ادامه خواهد داد.
اینستاگرام روابط عمومی
https://www.instagram.com/ravabetomomiseytareh/