اگر تا همین چند سال قبل دلیل عمده بروز خاموشی‌های گسترده در ماه‌های گرم سال ناترازی تولید و مصرف برق بود، اما حالا پدیده استخراج »رمزارزها« موجب تشدید بحران کمبود برق و خاموشی‌های ناشی از آن شده است. همه‌ساله با شروع فصل گرما، مشکل تامین برق و دغدغه مردم و مسوولان برای جلوگیری از خاموشی‌ها خودنمایی می‌کند؛ به‌ویژه آنکه در چند سال اخیر (به‌جز فروردین 98) کاهش شدید بارش‌ها به‌نحوی که در 50 سال گذشته بی‌سابقه بوده است، از توان تولید نیروگاه‌های برق آبی به شدت کاسته است. کاهش شدید بارش‌ها، سال آبی خشکی را رقم زده که موجب کاهش حدود 40درصدی ورودی آب به مخازن سدها شده است.
کاهش قابل‌توجه ورودی آب به مخازن سدهای کشور موجب کاهش ذخیره آب در سدهای کشور شده به‌طوری‌که در زمان مشابه سال قبل 80 درصد مخازن سدهای کشور پر بود اما درحالحاضر تنها 50 درصد مخازن سدهای کشور پر و نیمی دیگر خالی است. این مساله هم تامین آب تابستانه را با مشکل مواجه می‌کند و هم موجب می‌شود تا در بخش تامین برق، نتوانیم از ظرفیت نیروگاه‌های برق آبی به‌صورت کامل بهره بگیریم.
مدیر روابط عمومی توانیر یکی دیگر از دلایل مشکلات برق در کشور را کاهش تولید قابل‌توجه برق در نیروگاه‌های برق آبی دانست و گفت: »هم‌اکنون نیروگاه‌های برق آبی به‌دلیل خشکسالی به کمترین میزان تولید خود رسیده‌اند و این خشکسالی باعث شده 3 هزار و 500 مگاوات از ظرفیت تولید برق در این نیروگاه‌ها کاهش یابد.
« حال در روزهای اخیر در تهران و چند شهر بزرگ از جمله مشهد، اصفهان، تبریز، کرج، اراک، خوزستان، سمنان، کرمانشاه و... قطعی برق داشته‌ایم که گفته می‌شود رشد افسار‌گسیخته مصرف برق سبب این خاموشی ناگهانی در اقصی نقاط کشور شده است. کاربران شبکه‌های اجتماعی با توجه به برگزاری مدارس به‌صورت آنلاین، دورکاری کارمندان و همچنین محدودیت‌های کرونایی از ساعت 10 شب از این قطعی برق انتقاد کردند. با این حال خبر باخت شطرنج‌بازان کشورمان در بازی‌های آنلاین آسیایی، گرفتارشدن برخی از کودکان در شهربازی، سردرگمی خودروها در چهارراه‌ها، مشکلات دانش‌آموزان در برگزاری امتحانات آنلاین، گیرکردن در آسانسور، قطعی آنتن‌دهی موبایل و... که همه به‌خاطر قطع‌شدن ناگهانی و بدون اطلاع برق رخ داده از مشکلاتی بود که بسیاری از هموطنان ما در این چند روز با آن دست و پنجه نرم کردند.
مردم از قطع ناگهانی و طولانی‌مدت برق که عمدتا در ساعات اوج گرما و در طول روز رخ می‌دهد،گلایه دارند و از آن بدتر اینکه این قطع برق بدون جدول زمانبندی و اعلام قبلی رخ می‌دهد و قطع این‌چنینی برق، مشکلات مردم را دوچندان کرده است. حتما مسوولان در وزارت نیرو مطلع هستند که کلاس‌های درس همچنین امتحانات پایانی دانشجویان و دانش‌آموزان عمدتا به شکل آنلاین و در بستر اینترنت انجام می‌شود. همچنین در جریان هستند که برخی کارمندان و مشاغل در‌حال دورکاری‌اند؛ لذا قطع ناگهانی برق سبب بروز مشکل برای این افراد شده و با آغاز امتحانات، مشکلات را دوچندان نیز خواهد کرد.
به‌خصوص اینکه درحالحاضر نیز این اقدام سبب استرس و سردرگمی دانش‌آموزان، دانشجویان و خانواده‌های آنان شده و بیم آن را دارند که حین برگزاری آزمون با قطع برق مواجه شده و نتیجه ماه‌ها درس خواندن و تلاش از بین برود. علاوه بر این متاسفانه با قطع برق، سرویس‌دهی اینترنت همراه برخی از اپراتورهای تلفن همراه نیز دچار اخلال شد که لازم است وزیر محترم ارتباطات پیگیری لازم را نسبت به حل آن انجام دهند. از وزارت نیرو درخواست می‌شود که از قطع برق تا جای ممکن خودداری کرده و اگر به دلایلی نظیر افزایش مصرف و امثال آن مجبور به این کار هستند، اولا ساعات خاموشی در هر منطقه را از قبل اعلام کرده و ثانیا حتما آن را در ساعاتی اعمال کنند که آسیبی به روند فعالیت حرفه‌ای شهروندان از جمله آزمون‌های دانشجویان و دانش‌آموزان و نیز فعالیت کسب‌وکارها وارد نشود.
در این خصوص نظری عضو شورای شهر تهران در توییتی ضمن اشاره به جدول اعلام قطع برق که هم در صبح و هم در بعدازظهر منتشر شده اما در بسیاری از مناطق اجرایی نشد و مردم بیشتر غافلگیر شدند هم اعتراض می‌کند و می‌نویسد: صبح امروز در صحن شورای شهر نسبت به قطع ناگهانی و پیاپی برق در تهران تذکر دادم و خواستار توجه به آزمون‌های آنلاین دانش‌آموزان، دانشجویان و فعالیت کسب‌وکارها شدم. حدود ظهر جدول زمانبندی اعلام شد که بیشتر شبیه به مسخره‌کردن مردم بود و بعید است قطع برق براساس آن انجام شود! یک نماینده مجلس هم فیلمی کوتاه از گرفتاری در آسانسور دانشگاه امیرکبیر در حین قطع برق در صفحه شخصی خود در اینستاگرام منتشر کرده است. اقبال شاکری در توضیح این تصاویر نوشته است که »وزارت نیرو باید از قبل، ساعت و محدوده قطعی برق را مشخص و اعلام کند تا مردم برای کارهای‌شان تصمیم‌گیری کنند.
ساده‌ترین و بی‌هزینه‌ترین نتیجه این بی‌تدبیری‌ها، اتفاقی است که برای بنده رخ داد و حدود یک ساعت در آسانسور دانشگاه امیرکبیر محبوس شدیم. وقتی بدون اطلاع برق را قطع می‌کنند، کارگاه‌های صنعتی، مدارس و امتحانات آنلاین، خانواده‌ها، مراکز درمانی و... لطمات جبران‌ناپذیری می‌بینند. اساسا به بیماران کرونایی، افراد مسن و بعضا جانبازهای بستری در منزل و زیر دستگاه اکسیژن و استرس خانواده‌های ایشان کسی فکر می‌کند؟! این عدم تصمیم‌گیری و اطلاع قبلی ناشی از سوءمدیریت در وزارت نیرو‌ست و لازم است ضمن عذرخواهی از مردم و جبران خسارات مالی وارده، تدبیری اتخاذ کنند که این روند بی‌مسوولیتی در قبال شهروندان متوقف شود.
نکته جالب توجه اینکه: چندی قبل مدیرعامل توانیر همزمان با روز جهانی ارتباطات و در نشست پیک تابستان 1400 از افزایش پیک بار شبکه سراسری به 49 هزار و 700 مگاوات تا 26 اردیبهشت جاری خبر داد و گفت: این میزان مصرف نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از 6 هزار مگاوات رشد داشته است. محمدحسن متولی‌زاده کاهش 3500 مگاوات از توان تولید نیروگاه‌های برق آبی به جهت کاهش ذخیره آب سدها را از دیگر مسائل شبکه در فصل گرما برشمرد و با اشاره به ضرورت تامین برق مطمئن و پایدار و تلاش جدی همکاران صنعت برق در بخش‌های فنی، بر لزوم پشتیبانی موثر روابط عمومی‌های صنعت برق از تلاش‌ها در این بخش و تمرکز بر موضوع پیک شبکه تاکید کرد. وی بار مدیریت‌شده شبکه در سال گذشته را بیش از 5600 مگاوات عنوان کرد و افزود: امسال 3500 مگاوات به آن افزوده شده و باید حدود 10 هزار مگاوات مدیریت بار در زمانی نسبتا طولانی اتفاق بیفتد که از حساسیت بالایی برخوردار است و کار بیشتری را می‌طلبد. اما با وجود استدلالات گفته‌شده بازهم نمی‌توان بروز خاموشی‌های گسترده را صرفا به همین عوامل محدود کرد و باید دنبال عوامل دیگر نیز بود.
بررسی اخبار و پیگیری‌ها نشان می‌دهد پدیده استخراج »رمزارزها« که از اواخر سال گذشته و همزمان با افت شدید بورس، بازار جدید و پربازدهی را به رخ سرمایه‌گذاران شکست‌خورده از بورس می‌کشید، بار اضافی به شبکه برق کشور تحمیل کرده است. برای اثبات این مدعا می‌توان به گفته‌های مدیرعامل توانیر اشاره کرد که اخیرا از شناسایی چهار عامل اصلی بهم خوردن تراز تولید و مصرف برق در سال جاری خبر داده و گفته است در شرایط کنونی شاهد عدم تعادل حدود 5 هزار مگاواتی در سطح کشور هستیم. محمدحسن متولی‌زاده درباره دلیل بهم خوردن تراز تولید و مصرف برق گفت: خشکسالی و غیرممکن‌شدن استفاده از برخی نیروگاه‌های برق آبی، افزایش دما و بالا رفتن مصرف برق، ورود زودهنگام چاه‌های کشاورزی و در‌نهایت پدیده جدیدی به نام رمزارزها، چهار دلیل اصلی افزایش شدید مصرف برق و بهم خوردن تراز تولید و مصرف به شمار می‌روند.
اتصال دستگاه‌های استخراج‌کننده رمزارز به برق و حل معادلات پیچیده ریاضی توسط آنها که منجر به خلق رمزارز می‌شود چنان بار اضافی به شبکه تحمیل کرده است که حتی در زمستان پارسال هم شاهد قطعی برق برخلاف معمول بودیم. از آن زمان تا کنون مسوولان با اجرای برنامه‌های پیک سایی، تعدیل روشنایی معابر و برخورد با استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزارزها و اقداماتی از این دست بازهم در جلوگیری از خاموشی‌ها موفق عمل نکرده‌اند. مطالعات جدید نشان می‌دهند حدود 4.5 درصد از کل استخراج »بیت کوین« دنیا در ایران انجام می‌شود. بنابراین ایران می‌تواند صدها میلیون‌دلار از ارزهای مجازی درآمد داشته باشد.
شرکت الیپتیک براساس اطلاعات به‌دست آمده از استخراج‌کنندگان بیت کوین توسط مرکز آلترنیتیو فایننس تا آوریل 2020 (فروردین 99) و همچنین ارقام منتشر‌شده توسط نیروگاه برق وابسته به وزارت نیروی ایران تخمین می‌زند حدود 600 مگاوات برق در ایران توسط استخراج‌کنندگان بیت کوین مصرف شده است. به گفته سخنگوی صنعت برق براساس بارهای شناسایی‌شده و برآوردهای صورت گرفته در مانورهای برگزار‌شده، درحالحاضر بیش از 2000 مگاوات برق در مراکز غیرمجاز استخراج رمز ارز در کشور مصرف می‌شود که این مصارف غیرقانونی به‌دلیل اتصالات نادرست و افزایش نقطه‌ای مصرف برق باعث آسیب‌دیدگی و حتی سوختن تجهیزات شبکه شده که خاموشی‌هایی را به دنبال خواهد داشت. اگرچه کارشناسان حوزه رمزارز هرگونه برخورد قهری و عجولانه را غیر‌منطقی می‌دانند و ادعا می‌کنند که استقبال گسترده مردم و مسوولان از ارزهای دیجیتال را باید به فال نیک گرفت اما استفاده برق یارانه‌ای برای استخراج رمزارز در کشور خشک ما درحالحاضر هدر دادن منابع است.
استدلال کارشناسان و برخی مسوولان در ترویج استخراج ارزهای دیجیتال برای دورزدن تحریم‌ها و استفاده آنها برای واردات کالا به‌جای پرداخت ارزهای جهان روا در شرایط فعلی کار بیهوده‌ای است. ترویج استخراج رمزارز به بهانه اینکه از بازار جهانی آن عقب نیفتیم و از سوی دیگر تحریم‌ها را هم دور بزنیم، تنها پاک‌کردن صورت‌مساله است. نکته مهم اینکه: خاموشی‌های اخیر بعد از سال‌ها آرامشی که در کشور به‌خاطر نبود قطع برق گریبان جامعه را گرفته است، ذهن مردم را به این‌سو سوق داده که با مردم چه می‌خواهند بکنند؟ قرار بود با چین یا روسیه رفاقتی داشته باشیم اما این رفاقت به منافع ملی و منافع یومیه مردم خدشه و ضربه‌ای نزند. جمعیت کشور مگر از تابستان 99 به این‌سو چقدر افزایش پیدا کرده است. هنوز که مساله کمی باران و خشکسالی به سدهای کشور و بالطبع برق‌آبی‌های کشور فشار نیاورده است.
تازه اول سومین ماه سال است و گرمای تابستان پیش‌روست. خاموشی‌های مکرری که نه یکبار نه دوبار بلکه همین دیروز در محله دفتر کار اینجانب سه نوبت و هر نوبت چهار ساعت اتفاق افتاده است، این‌بار دیگر چرخ زندگی را خاموش کرده است. زندگی امروزین به کلی با برق همسوست. اگر تا دیروز تنها روشنایی مطرح بود، امروزه از کامپیوتر و اینترنت و وای‌فای گرفته تا بیمارستان‌هایی که مجبورند اکسیژن بیماران کرونایی خود را از طریق برق تامین کنند همه و همه به برق وصل هستند. برق تنها روشنایی نیست بلکه چرخ زندگی است. نمی‌دانم دولت تدبیر و امید در ماه‌های پایانی خود چرا این ناتدبیری را به‌کار می‌برد و مگر مزارع رمزارز چینی‌ها و نهادها و سازمان‌های از ما بهتران چه میزان رمزارز تولید می‌کنند که با چنین خاموشی گسترده‌ای روبه‌رو هستیم. کمتر خانه‌ای است که وسیله برقی آن ظرف همین چند روز آسیب ندیده باشد. از طرفی، نسخه‌هایی که مسوولان وزارت نیرو و توانیر می‌پیچند به نسخه‌های دوره قاجاریه شباهت دارند. مثلا مدیرکل دفتر خدمات مشترکین شرکت توانیر که درباره مشکلات ناشی از قطعی برق بیماران در منزل گفته جاهایی که وجود برق نیاز است، باید از قبل به فکر برق اضطراری باشند!
نگارنده مهدی حیدرپور معتقد است: در این شرایط که نه زیرساخت مناسب برای استخراج رمزارز در کشور موجود است و نه شرایط اقلیمی چنین اجازه‌ای به ما می‌دهد بهتر آن است که از فعالیت هرگونه دستگاه استخراج‌کننده رمرزارز اعم از مجاز و غیرمجاز جلوگیری شود تا هم فشار به شبکه برق تعدیل شود و از هرگونه آسیب رسیدن به سرمایه‌های مردم در شرایط بی‌برنامگی و نبود مقررات تدوین‌شده در افت و خیزهای ارزش ارزهای دیجیتال جلوگیری شود و هم سرمایه‌های مردم در این بازار مانند بازار سرمایه دود نشود.
اینستاگرام مارادنبال کنید
چرا توی این وضعیت که برق مناطق مختلف رو در طول هفته به صورت دوره ای قطع می کنن، هیچ برخوردی با مجتمع های مسکونی منطقه قاسم آباد (الهیه، محمدیه، سجادیه و...) که فقط برای تزیین، ساختمون شون رو چراغانی کردن نمی شه؟ می دونین اگه جلوی این کار گرفته بشه چقدر قطعی برق کم می شه؟