از آنجا که تغییر سیاست ارز ترجیحی در اردیبهشت 1401 قیمت کالاهای اساسی خوراکی را به میزان قابلتوجهی تحتتاثیر قرار داد، بنابراین تورم ناشی از این سیاست بیش از همه در دهک اول درآمدی منعکس شده است. به واقع در گروه عمده »خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات« بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه »گوشت قرمز و گوشت ماکیان«، گروه »لبنیات و تخممرغ« و گروه »نان و غلات« است. درواقع تورم مواد غذایی در ایران هشداردهنده شده و مرکز آمار نرخ تورم نقطهای مواد غذایی در تیرماه را بالای 90 درصد دانسته است.
تورم سنگین در بازار مواد غذایی، هشدار وزارت بهداشت در ایران را به دنبال داشته و از دوبرابر شدن سوءتغذیه در برخی استانهای محروم مانند سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان و خراسان جنوبی خبر داده است؛ اتفاقی که حالا بنا بر گفته فعالان بازار غذا موجب سقوط شدید سرانه مصرف اقلام اصلی غذا در ایران شده و در مقابل به رشد مصرف نان انجامیده است. بهجز این موجب شده اقلام غذایی یکییکی از قفسه سوپرمارکتهای ایران حذف شده و درعوض جای خود را به فروش اقلامی مانند استخوان بستهبندی شده، اسکلت مرغ و ضایعات برنج بدهد.
همچنین پدیده فروش اقساطی مواد غذایی در ایران بارها خبرساز شده و حالا داود فکوری، رییس اتحادیه سوپرمارکتداران و مواد پروتئینی تهران، چندی پیش گفته بود حدود دو درصد سود مالکان سوپرمارکتهای تهران بهدلیل سرقت مواد غذایی از بین میرود. در این بین با جهش قیمت مواد غذایی، کالاهای سوپرمارکتی در ایران آب رفته است.
یکی برنج ایرانی و روغن زیتون را حذف کرده است و دیگری فقط شیر با ماندگاری بالا میآورد. آن یکی میگوید قبلا پنیر بلغاری و پنیر گوسفندی در مغازهاش میفروخت و حالا دیگر این اقلام را برای مغازهاش سفارش نمیگیرد. سوپرمارکت دیگری قهوه و پسته را از قفسههایش حذف کرده و دیگری میگوید قدرت خرید مردم آنقدر کاهش داشته که تخمه آفتابگردان بستهبندی مشتری ندارد.
رضا که سوپرمارکت دارد میگوید فروش حبوبات در مغازه او 50 درصد کاهش داشته و مواد غذایی در احجام بزرگتر دیگر خریداری ندارد. او توضیح میدهد که روغن مایع پنجکیلویی و کیسههای 10کیلوگرمی برنج مشتری ندارد و مجبور شده است تنها به فروش بطریهای یکلیتری روغن و کیسههای یک تا پنج کیلوگرمی برنج اکتفا کند. غلامی که سالهاست سوپرمارکت دارد به خبرنگار نقدحال گفت: یکی از معضلاتی که ما با آن دست به گریبان هستیم تقاضا برای بردن اجناس بهصورت قسطیست و این مساله در توان سوپرمارکتها نیست.
از طرفی قدرت خرید بهاندازهای پایین است که مردم مواد خوراکی را بهصورت روزانه خریداری میکنند. میتوان گفت دلیل اصلی تفاوت موجود میان تورم در دهکهای مختلف درآمدی، تفاوت در ضریب اهمیت کالاها بین دهکهای مذکور است. بهعبارتی ضریب اهمیت گروه خوراکیها و آشامیدنیها در دهکهای پایین درآمدی بیش از دهکهای بالای درآمدی است.
دقیقا عکس همین مساله درباره وضعیت گروههای غیرخوراکی صادق است. افزایش قیمت ناشی از تغییر سیاست ارز ترجیحی در تورم اردیبهشت منعکس نشده و تورم نقطه به نقطه گروه خوراکی در این ماه 49/4 درصد بوده است. اما در ماه بعدی یعنی خرداد تورم این گروه به 81/6 درصد و در تیرماه به 86 درصد رسیده است. این درحالی است که تغییر ایجاد شده در گروه کالاهای غیرخوراکی در این سه ماه کمتر از 3 درصد بوده است. درپایان نگارنده مهدی حیدرپور(مهدی قزل) معتقد است قابلحدس است که شوک وارد شده به قیمتهای گروه خوراکیها بهصورت چشمگیری دهکهای پایین درآمدی را تحتتاثیر قرار داده است. در اینصورت چنانچه آمار میگویند جراحی اقتصادی بیشتر از همه دامن دهکهای پایین را گرفته است.