با گذشت 5 ماه از سال 1401 هنوز بسته ضد تورمی دولت برای مهار تورم رونمایی نشده است و تازهترین گزارش مرکز آمار نشان میدهد فاصله نرخ تورم 12ماهه دهکهای اول جامعه یعنی افراد کمدرآمد با دهک دهم یعنی ثروتمندان با 1.2 واحد درصد افزایش به 7 واحد درصد رسیده است. تازهترین گزارش مرکز آمار نشان میدهد نرخ تورم 12ماهه کل کشور در مردادماه امسال به 41.5 درصد رسیده؛ با این حال سطح تورم در میان طبقات اجتماعی جامعه متفاوت بوده است.
طبق گزارش مرکز آمار با اینکه سرعت رشد تورم درحال کاهش است؛ اما همچنان سطح تورم در میان دهک اول جامعه که شامل افراد کمدرآمد میشود بیشتر از سایر دهکهاست. این اطلاعات نشان میدهد نرخ تورم دهک اول جامعه در مردادماه امسال 46.4 درصد بوده؛ درحالیکه نرخ تورم 12ماهه برای دهک دهم که شامل ثروتمندان میشود 39.5 درصد بوده است. یعنی شکاف تورمی بین فقرا و ثروتمندان به 7 واحد درصد رسیده است؛ در حالیکه شکاف تورمی میان این طبقات اجتماعی در تیرماه امسال 5.8 درصد بود.
این آمار گویای این است که کمدرآمدترینها در ایران بیشترین نرخ تورم و ثروتمندان کمترین نرخ تورم را در شرایط تورمی موجود تجربه میکنند. محدوده تغییرات تورم دوازدهماهه در گروه عمده »خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات« بین 56.4 درصد برای دهک پنجم و ششم تا 58.7 درصد برای دهک اول است. همچنین آمار مذکور در مورد گروه عمده »کالاهای غیرخوراکی و خدمات« بین 31.9 درصد برای دهک پنجم و ششم تا 35 درصد برای دهک دهم است.
براساس این گزارش، نرخ تورم و افزایش قیمت مواد غذایی و خوراکی و دخانی در ماه مرداد نسبت به ماه قبل از آن (تیر ماه) 6 درصد کاهش یافته است. فاصله تورمی در گروه عمده »خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات« نسبت به ماه قبل 0.5 واحد درصد افزایش داشته و در گروه عمده »کالاهای غیرخوراکی و خدمات« نسبت به ماه قبل 0.1 واحد درصد کاهش داشته است.
این درحالی است که همین آمار در تیرماه 1400 (سال گذشته) معکوس بوده است. یعنی تورم فقیرترین دهک 44.5 درصد (سالانه) بوده و تورم برای دهک چهارم چیزی حدود 44 درصد محاسبه شده است، اما در همان نقطه از سال، تورم سالانه (12 ماهه) برای ثروتمندترین دهک نزدیک به 50 درصد بوده که 6 درصد از طبقات درآمدی فقیرتر جامعه بیشتر است.
دو نکته قابلتوجه: نکته اول اینکه بهنظر میرسد حذف ارز ترجیحی که بیشتر سبد مصرفی گروههای درآمدی ضعیفتر را پوشش میداد، موجب این جابهجایی دهکی تورم نسبت به سال گذشته بوده است. و نکته دوم اینکه باوجود آنکه شکاف تورمی افراد کمدرآمد و پردرآمد در مردادماه مطابق نرخ تورم 12ماهه افزایش یافته، اما دادههای مرکز آمار نشان میدهد که نرخ تورم ماهانه دهک اول با سرعت زیادتری نسبت به دهک دهم درحال کاهش است. طبق این اطلاعات نرخ تورم ماهانه دهک اول در خرداد امسال به رقم بیسابقه 19.5 درصد رسیده بود؛ اما این نرخ در تیرماه به 5 درصد و اکنون در مردادماه به 1.5 درصد رسیده است.
این درحالی است که نرخ تورم ماهانه دهک دهم که در خردادماه در سطح 8.4 درصد بود در تیر ماه به 3.9 و در مردادماه به 2 درصد رسیده است. مقایسه این ارقام بین دهک اول تا دهم نشان میدهد سرعت کاهش نرخ تورم ماهانه در دهک اول بهمراتب بیشتر از دهک دهم یعنی ثروتمندان است و حتی در مردادماه امسال نرخ تورم ماهانه دهک دهم نیم واحد درصد بیشتر از دهک اول بوده است. این بهمعنای آن است که سیاستهای حمایتی دولت از اقشار کمدرآمد درحال نمایانشدن است و میتوان انتظار داشت در ماههای آینده شکاف تورمی بین طبقات کمدرآمد و پردرآمد کاهش یابد و جبران شود.
درپایان نگارنده مهدی حیدرپور براین نکته اذعان دادردکه: برای پایان دادن به رنج ناشی از تورم، لازم است تا سیاست ضدتورمی بهصورت دقیق و حساب شده اجرا شود. اکنون باید دید که نسخه ضدتورمی دولت در نیمه دوم سال برمبنای کدام الگوی اقتصادی استوار خواهد شد؟ آیا نرخ رشد نقدینگی به20 درصد کاهش مییابد؟ فائق آمدن دولت بر تورم در گروی استقلال بانک مرکزی و آزادی عمل در استفاده از ابزارهای پولی انقباضی است و البته همزمان باید اصلاحات فراگیر در سطح کلان اقتصاد به اجرا گذاشته شود. دولت باید بداند که تورم ناشی از سیاستهای اقتصادی، بسیاری از مردم را از انتفاع خارج کرده و معلوم نیست که چه آیندهای در انتظارشان قرار دارد. با این حال اگر نرخ رشد تورم و شکاف بین فقرا و اغنیا بیشتر شود، مهار چنین جامعهی فقیری خیلی سخت خواهد بود و از طرفی آمار بزهکاریهای اجتماعی سر به آسمان میساید.