با گسترش اعتراضات و ایجاد محدودیتهای بیشتر در دسترسی به اینترنت و پلتفرمهای خارجی، وزارت ارتباطات بهدنبال ایجاد مرکز انتقال پیام بین پیامرسانهای بومی است تا یک پلتفرم یکپارچه ملی برای پیامرسانها ایجاد شود. مدیرکل پایش، ممیزی و نظارت سازمان فناوری اطلاعات ایران اعلام کرد با هدف ایجاد ارزش افزوده برای پیامرسانهای بومی در برابر پیامرسانهای خارجی، قصد دارند مرکز انتقال پیام بین پیامرسانها را ایجاد کنند تا یک پلتفرم یکپارچه ملی تشکیل شود.
صرفنظر از همه ایرادات وارد به اختراع دوباره چرخ و توسعه وارونه در اقتصاد دیجیتال با خروج از میدان جهانی کسبوکار در فضای سایبر و... سخن با بانیان این پروژهها نیست که خیلی بهتر از همه ما میدانند هیچ امیدی به موفقیت اینگونه طرحها نیست اما با مسوولان، بهویژه رییس قوه قضائیه که گفتند اگر انتقاد یا پیشنهادی هست بگویند، ما شنوندهایم، سخن با ایشان و سایر مسوولان است که میخواهند شنونده خوبی باشند.
عضو شورای عالی فضای مجازی درخصوص جزئیات آخرین جلسه این شورا گفته است: وزیر ارتباطات رویکرد مثبتی به پیامرسانهای بومی دارد و بر اجرای تکالیف در این زمینه مصمم است. طبق بررسیها و گزارش وزارت ارتباطات که در این جلسه ارائه شد، کیفیت و حجم ارتباطات پیامرسانهای داخلی افزایش یافته و این امیدوارکننده است که مردم نسبت به گذشته استقبال بیشتری از این پیامرسانها داشتهاند. محمدحسن انتظاری با اشاره به یکی دیگر از موارد مطرح شده در جلسه شورای عالی فضای مجازی افزود: در این جلسه تاکید شد که تمهیدات برای تقویت این پیامرسانها و تقویت زیرساختهای آنها باید موردتوجه وزارت ارتباطات قرار گیرد. وزارت ارتباطات نیز از منظر تجهیزات حمایتهایی را از پیام رسانهای داخلی خواهد داشت تا آنها بتوانند پاسخگوی استقبالی که شده باشند.
عضو شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: بهنظر میرسد باتوجه به اینکه این پیامرسانها سرویسهای پایداری ارائه میدهند و مخاطرهای هم روی آنها نیست، مردم از آنها استقبال میکنند. اما نکته قابلتوجه اینکه تجربههای قبلی هم ثابت کرده معمولا در زمان بحران و فیلترینگ اصلا به فکر خدمات جایگزین نبودهاند و همه مباحث پسینی است! در این میان اما برخی هم فیلترینگ را بهانه کرده و منکر هرگونه فرصت، ظرفیت و توان داخلی میشوند.
هم موافقان و هم مخالفان پیامرسانها و شبکههای اجتماعی داخلی بدونتوجه به ابعاد فنی و تعاریف مختلف از آن مثل میزان نصب، کاربر فعال، میزان محتوای تولید شده و... حکم صادر میکنند. مسوولی اعلام میکند فلان نرمافزار داخلی20 میلیون نصب داشته؛ موافقان تیتر میزنند 20 میلیون کاربر ایرانی از پیامرسان داخلی استفاده میکنند، مخالفان هم حمله میکنند که امکان ندارد 20 میلیوننفر استفاده کنند.
هر دو گروه هنوز فرق کاربر ثبتنامی و فعال روزانه و ماهانه را نمیدانند یا اینکه یکی سهلگیرانه و برای موفق نشان دادن به تعداد نصبها استناد میکند و دیگری سختگیرانه به تعداد کاربر روزانه! بنابراین هیچ آماری هم به درد این گروهها نخواهد خورد و بحث از دریچه آمار نتیجهای جز اتلاف وقت ندارد؛ اما باید به برخی نکات توجه بیشتری کرد.
عمده کاربران ایرانی چندین سال است از نرمافزارهای خارجی استفاده میکنند و در نقطه زمانی فعلی خدماتی متنوع، با سرعت و پاسخگوی نیازهایش دریافت کردهاند و همین توقع را از نمونههای داخلی دارند، اما فضای مجازی یک امر صرفا فناورانه نیست که بگوییم دفعتا و ناگهانی میتوان با کسب دانش آن را ایجاد کرد.
یک پیامرسان با افزایش تعداد کاربران رشد میکند، یعنی هرچه کاربر با یکروند پیوسته به آن اضافه شود و از آن استفاده کند، کیفیت آن هم افزایش پیدا میکند. آیا نرمافزارهایی مثل تلگرام، واتساپ، اینستاگرام از همان ابتدا خدمات گسترده فعلی را ارائه میکردند؟ اگر ابتدای شروع کارشان را با اکنون مقایسه کنیم، از ابتدایی بودن برخی نرمافزارها خندهمان میگیرد. بسیاری تصور میکنند رشد نرمافزارهای غیرایرانی کاملا رقابتی و آزاد بوده است، درحالیکه بهطور نمونه تلگرام با فیلترینگ وایبر و کوچ کاربران ایرانی رشد کرد. نکته پایانی اینکه در فیلترینگهای قبلی شاهد بودیم بسیاری از نرمافزارها از پذیرش کاربران جدید ناتوان بودند، ولی در برهه فعلی حداقل در حوزه پیامرسانی (تماس تصویری و متنی و صوتی) خدمات قابلقبولی ارائه میکنند و قرار است با بهروزرسانیهای جدید کیفیت خدماتشان افزایش هم پیدا کند.
نکته دیگر اینکه اشکالات در خدمات پیامرسانها گاهی ارتباطی به نرمافزارهای ایرانی ندارد، بلکه بهسرعت اینترنت یا سایر مسائل زیرساختی ربط دارد. حتی اینکه از چه نوع گوشی هوشمندی استفاده میکنید در میزان رضایت شما از خدمات اثر دارد؛ بنابراین برای قضاوت بایستی همه اینها را در نظر گرفت. نمونههای ایرانی در ابتدای راه خود هستند و باید فرصت بیشتری داد و همزمان شبهات احتمالی آینده را نیز موردتوجه قرارداد.
بهطور نمونه باید درباره حفظ حریم خصوصی، انحصار و رقابت بیشتر بحث و گفتوگو کرد. اما باز هم قابل اغماض نیست که پیامرسانهای خارجی از محبوبیت بیشتری برخوردارند و مردم همچنان گرایش بیشتری به آن دارند.