خاورمیانه‌ای امن در سایه توافق ایران و1+5

نخستین جرقه‌ی مذاکرات در زمانی رخ داد که آقای روحانی در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل با برخی از سران کشورهای جهان درباره‌ی پرونده هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرد و شرایط را برای آینده مهیا کرد. پس از آن گفت‌وگوی تلفنی اوباما و حسن روحانی صورت گرفت که در نوع خود اقدام مهمی درباره سیاست‌های جدید ایران در عرصه بین‌المللی به‌شمار می‌رفت. سپس ایران و قدرت‌های جهانی در ژنو به توافق اولیه دست پیدا کردند و باب جدیدی در مذاکرات هسته‌ای ایران باز شد.

مذاکرات همچنان ادامه پیدا کرد تا در لوزان سوئیس دو طرف روی آناتومی و اسکلت توافق نهایی اجماع کردند و شاکله‌ی اصلی توافق نهایی شکل گرفت. درتکمیل مقدمه عنوان شده بایستی به این نکته اشاره نمودکه، به محض اعلام توافق هسته‌ای تحت عنوان جمع‌بندی مذاکرات در 14‌ژوئیه 2015، طرف‌های غربی و به‌ویژه آمریکایی به انحای مختلف رسمی و غیررسمی تمایل خود را مبنی بر تسری آثار مذاکرات و توافق اخیر در موضوع هسته‌ای با ایران به سایر حوزه‌ها به ویژه پرونده‌های منطقه‌ای نشان دادند.

طی روزهای اخیر دولتمردان آمریکایی درباره آثار توافق هسته‌ای بر جنبه‌های منطقه‌ای آن بیشتر تاکید کرده و این کلیدواژه را به کار گرفته‌اند که توافق هسته‌ای موجب خاورمیانه‌ای امن در آینده خواهد شد در واقع این اظهارنظرهای مسئولان آمریکایی ناظر بر انتظارات، کارکردها و مطلوبیت‌هایی است که برای توافق هسته‌ای از سوی آنها در حال تولید است.

پیامد و دستاوردهای توافق هسته‌ای

 بالاخره پرونده‌ی هسته‌ای ایران پس از سال‌ها فراز و نشیب، وهفته‌ها چشم‌انتظاری روز 23 تیرماه ایران و اعضای 1+5 به توافق رسیدند و به این ترتیب چندین سال هزینه‌سازی بی‌مورد برای اثبات حقانیت جمهوری اسلامی به پایان راه خود رسید اما این توافق دستاورد‌های بسیار زیادی دارد که عدم وصول به آن می‌توانست شرایط گذشته و پیامدهای ناشی از آن را همچنان ادامه دهد.

به عبارتی دیگر‌، این دستاورد بزرگ، گذشته از آنکه افق‌های امیدوار‌کننده‌ای پیش روی مسائل سیاسی و اقتصادی کشور قرار می‌دهد، دغدغه‌های فراوانی نیز ایجاد می‌کند که باید برای رفع آنها وسواس و دقت نظر زیادی به‌خرج داد. به عنوانی دیگر پیش از رسیدن به توافق درخصوص تاثیر آن و رفع تحریم‌ها بر مسائل سیاسی و اقتصادی کشور یا بازشدن فضای تعاملات سخن‌های فراوانی گفته شده است. بنابراین لازم است پیامد بلندمدت توافق را جدی‌تر در نظر داشته باشیم.

توافق قطعا در حوزه‌های اقتصاد، روابط در سطح منطقه و بازترشدن فضای مناسبات پیامدهای قابل توجهی خواهد داشت. در این خصوص بایستی اذعان نمود، اکنون که با حمایت‌های مقام معظم رهبری، توافق به‌دست آمده، پیروزی بزرگی نصیب ملت و کشور شده اما حساسیت‌های دوران پس از توافق و لغو تحریم‌ها بیشتر از گذشته خودنمایی می‌کند.

تاثیر رفع تحریم‌ها در کشور

این روزها بحث رفع تحریم‌های بین‌المللی در تمام سطوح کشور اثرات مثبتی داشته و فعالان حوزه‌های مختلف با خوش‌بینی از آینده نزدیک سخن می‌گویند. در این خصوص بانکداران و فعالان بازار پولی نیز از کاهش هزینه‌ها و سرعت در تبادلات مالی بین‌المللی سخن می‌گویند از طرفی فعالان اقتصادی و تجار و بازرگانان نیز از رفع تحریم سوئیفت(جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی) ابراز خوشحالی کرده و از تسهیل تبادلات مالی با بانک‌های خارجی در واردات و صادرات سخن می‌گویند.

در تکمیل مقدمه عنوان‌شده بایستی به این نکته اذعان نمود، سال‌ها از درآمدهای نفتی غیرقابل تصور برخوردار بودیم، اما مع‌الاسف پابه‌پای افزایش درآمدهای نفتی هم‌ وابستگی بودجه به نفت افزایش‌ یافت، هم برتعداد و حجم شرکت‌های دولتی اضافه‌ شد، هم کسر بودجه‌های دولتی افزون‌شد، رشد اقتصادی سقوط کرد و هم بیکاری افزایش پیدا کرد.

نگاهی واقع‌بینانه به فعالیت هسته‌ای ایران

پرواضح است ایران قرار نیست برنامه هسته‌ای غیرصلح آمیز داشته باشد. اهم سیاست هسته‌ای کشور را هم مقام معظم رهبری ازابتدا اعلام کرده اندو دولت‌های مختلف چه در زمان آقای‌هاشمی، رئیس دولت اصلاحات و چه حتی در زمان آقای احمدی‌نژاد و همین‌طور حالا در زمان آقای دکتر روحانی رسما اعلام کردند که ایران در پی برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای است. گزارش‌های متعددی هم که آژانس در ۱4 سال اخیر از برنامه هسته‌ای ارائه داده، تایید کننده سیاستی است که ایران اعلام کرده است. بنابراین ممکن است اتفاقاتی از این دست بیفتد که مثلا یکسری گروه‌ها، اطلاعات نادرستی را در اختیار آژانس قرار دهند که در ایران یکسری فعالیت‌های مشکوک انجام می‌شود. آژانس اطلاعاتی که به دستش رسیده را در میان می‌گذارد. اگر این اطلاعات مستند باشد و قابل ارائه و قابل قبول، طبیعتا ایران با آژانس وارد مذاکره می‌شود و سعی می‌کند ابتدائا آنها را قانع کند که اطلاعات نادرست است یا  دسترسی‌ها و بازرسی‌هایی را به آژانس دهد که ابهامات پیش آمده برای آنها برطرف شود. یکسری اطلاعات به دست آژانس می‌رسد که هیچ منشا و منبع مشخصی ندارد. از این اطلاعات هم به صورت روزانه بسیار به دست آژانس می‌رسد  که آژانس آنها را مطرح نمی‌کند و حتی اگر روزی بخواهد مطرح کند باید دلایل کافی ارائه دهد که ایران بپذیرد. پس بنابراین با هر گزارش و هر درخواستی قرار نیست که ایران اجازه دسترسی و بازرسی به آژانس را بدهد.

واکاوی تعامل‌اتحادیه اروپا و ایران

در ابتدا بایستی به دو نکته اشاره نمود، اول اینکه جمهوری اسلامی ایران جزیره امنیت، صلح و ثبات در منطقه است. این برای اروپا حیاتی است که از جایگاه ایران و فرصت کنونی استفاده کنند. دوم این که رویکرد اقتصاد جهانی افزایش تجارت و تولید است، حال آنکه مقامات کشورهای اروپایی ابراز داشته‌اند ایران کشوری کهن با تمدن بزرگ و دیرینه است و ظرفیت و امکانات زیادی در این کشور وجود دارد که باید آن را برای توسعه همکاری‌های همه جانبه به‌کار گرفت، دراین بین دولت تدبیر و امید نیز اولویت خاصی برای توسعه مناسبات سیاسی واقتصادی در عرصه بین‌المللی قائل است.

در تکمیل مقدمه مطرح شده بایستی اذعان نمود، طی دو دوره مجالس ششم و هفتم رفت ‌وآمدهایی میان پارلمان ایران و اروپا صورت می‌گرفت. اما طی چند سال گذشته خللی در روابط به وجود آمد و با از سرگیری مذاکرات هسته‌ای، مجددا پارلمان اروپا به شکلی تمایل خود را برای رفت‌وآمد و گفت‌وگو نشان داده است.

عملکرد هسته ای دولت تدبیر و امید

حدود دو سال از روی کارآمدن آقای حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور می‌گذرد. مردم درسال92 بنا به پیشنهاد آیت‌ا... هاشمی و رئیس دولت اصلاحات به کاندیدایی رای دادند که غیر از چندین مرتبه، آن هم به بهانه رایزنی‌های وی در شورای‌عالی امنیت ملی بر سر پرونده هسته‌ای، نشست‌های اختصاصی با او نداشتند بنابراین حمایت افراد یاد شده و همچنین دیپلمات‌بودن روحانی تنها دلایلی بود که مردم را مجاب کرد تا به وی رأی دهند.

حال آنکه دو سال از انتخاب روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور می‌گذرد و به‌نظر می‌رسد که لازم است به عملکرد روحانی در خصوص دغدغه‌ی این روزهای دولت ملت و رهبری که همان روند مذاکرات هسته‌ای است پرداخته شود.

در تکمیل مقدمه‌ی عنوان شده بایستی به این نکته اشاره شود که، پیام مردم در انتخابات سال ١٣٩٢، اصلاح پرونده هسته‌ای به‌‌طریقی بود که تعامل سازنده با جامعه بین‌المللی در پیش گرفته شود، به‌ترتیبی که اصل صنعت و تکنولوژی هسته‌ای در کشور باقی بماند و به راه پیشرفت خود ادامه دهد و درعین‌حال با جهان به مرز تنش و تشنج نرسیم.

جزئیات تشکیل حزب یکتا

احمدی‌نژاد به شکلی عجیب و با یک ائتلاف به نام آبادگران در شورای شهردوم به شهرداری تهران رسید و با حمایت مجلس ششم رئیس دولت‌های نهم و دهم شد و در 12مرداد92 با انبوهی مشکلات تحویل دولت یازدهم داد.

حال آنکه آن مردی که ظاهرا رفته، هر روز از او خبری جدید به گوش می‌رسد. زمستان سال گذشته بود که بهمن شریف‌زاده، از نزدیکان محمود احمدی‌نژاد، گفته بود اصولا رئیس دولت‌های نهم و دهم از سیاست نرفته است که بخواهد بازگردد. اکنون محمود احمدی‌نژاد، تلاش‌های گاه و بیگاهی برای ادامه‌دادن حضور خود و هم‌طیفانش در عرصه‌ی رسانه‌ای و سیاسی کشور انجام می‌دهد.

البته این تلاش‌های احمدی‌نژاد درحالی که حدود 8ماه تا برگزاری انتخابات مجلس باقی مانده شکل پررنگ‌تری به خود گرفته است. گرچه برخی اعضای دولت او که بعد از اتمام کار دولت دهم به‌نوعی راه خود را جدا از احمدی‌نژاد خوانده‌اند هم به‌تازگی برای حضور دوباره در عرصه سیاسی تلاش‌هایی را آغاز کرده‌اند.