نقدی براقتصادایران:مالیات به مثابه یک نوع هزینه اجتماعی است که آحاد یک ملت در راستای بهره‌وری از امکانات و منابع یک کشور موظفند آن را پرداخت نمایند تا توانائی‌های جایگزینی این امکانات و منابع فراهم شود. به‌عبارتی دیگر مالیات در واقع انتقال بخشی از درآمدهای جامعه به دولت و یا بخشی از سود فعالیت‌های اقتصادی است که نصیب دولت می‌گردد زیرا ابزار و امکانات دست‌یابی به درآمد و سودها را دولت فراهم ساخته‌است.
در این بین کارشناسان امور مالیاتی در خصوص هدف از دریافت مالیات ابراز داشته‌اند، هزینه مالیات صرف امنیت و رفاه اجتماعی، احداث مراکز درمانی، کارهای عمرانی وزیربایی می‌شود.
به‌عبارت دیگر با پرداخت مالیات، تورم ناشی از گرانی کنترل و رونق اقتصادی را شاهد خواهیم بود. با این حال و با وجود فرهنگ‌سازی‌هایی که در کشور بعد از انقلاب صورت گرفته، همچنان فرار مالیاتی همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظام مالیاتی کشور است.
در این خصوص تحلیلگران اقتصادی ضمن معرفی علل فرار مالیاتی براین باورند: فرارهای مالیاتی نامشخص است. این‌که گفته می‌شود فرار مالیاتی باید دید که به چه صورت است، گاهی اوقات آنچه رخ می‌دهد فرار مالیاتی نیست بلکه سیستم، کارآیی لازم برای دریافت مالیات را ندارد. یعنی اطلاعات جامعی در سامانه‌ای وجود ندارد که سیستم مالیاتی کشور را تغذیه کند تا بر‌اساس آن بتوان مالیات دریافت کرد. یعنی این‌طور نیست که عدم پرداخت مالیات همواره فرار مالیاتی تعبیر شود.
در این راستا تحلیلگران اقتصادی به‌طور کلی علل فرار از نظام مالیاتی را به دو دسته عمده تقسیم می‌کنند؛ دسته اول علل مربوط به پرداخت‌کنندگان، مثل نفع‌پرستی و ترجیح‌دادن منافع شخصی بر منافع اجتماعی، عدم اعتقاد به نظام مالیاتی یعنی با مراجعه به مودیان مالیاتی، این نتیجه حاصل می‌شود که اکثرا اعتقادی به لزوم پرداخت مالیات وضع شده از طرف دولت ندارند.
و دسته دوم علل مربوط به نظام مالیاتی است مثل ضعف، تغییر و قابل فهم نبودن قوانین عیوب و نقایص در قوانین مالیاتی، مشخصه بخش قابل توجهی از قوانین مالیاتی است.
به‌گونه‌ای که موجب پیچیدگی و تغییر مداوم این قوانین شده است. اما تحلیلگران اقتصادی معتقداند، در نقطه مقابل فرار مالیاتی، تمکین مالیاتی مودیان قرار دارد که نظام‌های مالیاتی می‌کوشند تا با شیوه‌های مختلف آن را عملی کرده و میزان آن را افزایش دهند.
علاوه بر این طبق بررسی تجربیات عملی سیستم‌های مالیاتی، عموما شیوه‌های مالیات‌ستانی که کمتر متکی بر خود اظهاری مودیان، اطلاعات دقیق مربوط به نحوه فعالیت فعالان اقتصادی، تشخیص درآمد واقعی مودیان و رسیدگی‌های دقیق بر مجموعه فعالیت‌های مودی است، بیشتر از فرار مالیاتی رنج می‌برند.
از همین‌رو، بسیاری از کشورهای جهان به‌منظور اصلاح نظام مالیاتی خویش و حمایت از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و تولیدی، مبنای درآمدهای مالیاتی خویش را از درآمد به مصرف منتقل کرده و بیشترین درآمد مالیاتی را از مالیات بر مصرف کسب می‌کنند.
این درحالی است که بررسی ترکیب درآمدهای مالیاتی در ایران، نشان‌دهنده سهم پایین مالیات بر مصرف و فروش از کل درآمدهای مالیاتی است.
در پایان و به‌نظر نگارنده" مهدی حیدرپور"مشکل فرار از مالیات از عمده‌ترین مشکلات نظام مالیاتی در هر جامعه‌ای است، با این حال بایستی اذعان نمود، درحال حاضر اقتصاد کشور دچار پدیده نامیمونی است و آن بحث فعالیت‌های غیرقانونی و بعضا قانونی است که به‌صورت رسمی نظارتی بر میزان گردش مالی فعالیت‌های اقتصادی وجود ندارد که به تبع آن فرارهای مالیاتی رقم می‌خورد. پس دولت باید سازوکاری فراهم کند که فعالیت‌های اقتصادی زیرزمینی و گردش منابع مالی و سهم اثرگذاری که در فعالیت‌های اقتصادی را شناسایی کند.
تهیه وتنظیم : مهدی حیدرپور
مدیرپایگاه خبری تحلیلی نقدی براقتصادایران
