مطلب شماره 158

مقدمه‌ای‌برجنگ‌جهانی‌سوم

دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، که به خیال خود، قصد داشت با اقدامی غافلگیرکننده و به اصطلاح جسورانه، کل معادلات سوریه را به نفع جبهه تروریسم تغییر دهد و خودش را برخلاف »باراک اوباما«، مرد عمل نشان دهد، بامداد جمعه 18فرودین فرمان حمله موشکی به یک پایگاه هوایی ارتش سوریه را صادر کرد. در پی صدور این فرمان، که در ظاهر به بهانه حادثه شیمیایی »ادلب« صورت گرفت، 59 فروند موشک از نوع »تاماهاک« از دو ناوشکن آمریکایی »یو.اس.اس‌پورتر« و »یو.اس.اس.اس« مستقر در دریای مدیترانه به سمت پایگاه »الشعیرات« در استان »حمص« شلیک شد که به گفته وزارت دفاع روسیه، تنها 23 موشک به هدف اصابت کردند و روستاهای اطراف پایگاه نیز از این حمله موشکی، بی‌نصیب نماندند. طبق برخی گزارشات، از مجموع 50 فروند هواپیمای موجود در پایگاه، 9 فروند هواپیما از بین رفت و شمار تلفات این حمله نیز 10 تن از جمله یک افسر ارتش اعلام شد. منابع سوری حتی می‌گویند پیش از وقوع این حمله هواپیماهای خود را از پایگاه خارج کرده بودند.

در تکمیل مقدمه عنوان‌شده بایستی به این نکته اشاره نمود که: حمله موشکی اخیر به پایگاه هوایی الشعیرات حمص سوریه از سوی ایالات متحده آمریکا نقض آشکار قوانین بین‌المللی است، به‌اعتبار اینکه بعد از شکست گروه‌های تروریستی در سوریه و عراق اکنون آمریکا درتلاش است تا با ورود مستقیم به بحران سوریه وضعیت میدانی را به نفع گروهک‌های تروریستی تغییردهد.

سناریو پیش رو از این قرار است که آمریکا تلاش‌می‌کند تا پایگا‌ه‌ها و نیروی هوایی سوریه را از طریق ادامه حملات موشکی فلج‌کند تا سوریه را از معادلات نظامی و منطقه‌ای خارج کند و کفه نظامی در منطقه را به‌نفع رژیم ‌صهیونیستی تغییر دهد.

به‌نظر می‌رسد سناریویی مشابه آنچه در لیبی برای سرنگونی معمر قذافی‌ شکل‌گرفت، اکنون در سوریه درحال اجراست. آمریکا بدون اینکه چراغ‌سبزی از شورای امنیت دریافت‌ کند، به‌طور مستقیم پایگاه‌ هوایی الشعیرات را مورد حمله قرار داد که این نوعی مقابله با روسیه تلقی‌می‌شود، چراکه روسیه در سوریه منافع استراتژیک دارد و این حمله می‌تواند نوعی توهین به روسیه تلقی شود. از این‌رو به‌نظر می‌رسد که بحران سوریه وارد مرحله خطرناکی‌ خواهد شد و این احتمال وجود دارد که روسیه در ارتباط با بحران سوریه به‌طورمستقیم با آمریکا درگیر شود و کلیه روابط سیاسی مسکو-واشنگتن قطع‌شود.

اکنون تلاش آمریکایی‌ها براین است که از طریق حملات موشکی به‌نوعی وضعیت میدانی را تغییر دهند و روسیه را مجبور به خروج از سوریه کنند. این حمله‌موشکی با هماهنگی رژیم ‌صهیونیستی، عربستان، قطر و اردن صورت گرفته و آمریکا این کشورها را در جریان این حمله قرارداده است. ضمن اینکه به‌طور ضمنی روس‌ها را مجبور به خارج‌کردن هواپیماهای خود از پایگاه الشعیرات نموده ‌است. این وضعیت می‌تواند بحران هوایی این کشور را فراگیر‌تر کند و از مرزهای سوریه خارج گرداند و به یک بحران بین‌المللی تبدیل کند. اکنون خاورمیانه درآستانه بحرانی جدید قراردارد که ممکن است به مقابله دو ابرقدرت منجر شود. طبیعتا این تقابل فراگیر شده وکشورهای منطقه را نیز درگیر خواهد کرد.

دراین بین کارشناسان مسائل داخلی براین باورند که: ترامپ با این اقدام خود بار دیگر نشان داد درک درستی از شرایط جهانی و منطقه و همچنین از توان فعلی آمریکا ندارد، این حمله را بدون مجوز شورای امنیت و حتی کنگره در واشنگتن، انجام داده و صرفا به متحدان نزدیک خود خبر داده بود که قصد چنین حمله‌ای را دارد. نکته جالب این ماجرا، اظهارات »رکس تیلرسون« وزیر خارجه آمریکا، پس از حمله است؛ تیلرسون گفت که دولت آمریکا ضرورتی نمی‌دید که این حمله را به اطلاع روسیه برساند! پیش از این کاخ سفید گفته بود انجام این حمله را به اطلاع روسیه رسانده‌اند. به نظر می‌رسد که ترامپ قصد دارد بحران سوریه را با اراده آمریکا به پایان برساند و »بشار اسد« را از کشورش بیرون کند، اما نمی‌داند که دیر از راه رسیده و تقریبا هیچ گزینه‌ای ندارد. نکته جالب دیگر اینکه: آمریکا بارها به صراحت اعلام کرده است که نگران تغییر شرایط کنونی در ایران و روی کارآمدن کسانی است که تهدیدهای آمریکا را توخالی می‌دانند و حاضر نیستند در مقابل آن به حریف باج بدهند، از سوی دیگر یک جریان غرب‌گرا نیز که دست‌های خالی از دستاورد دارد، ادامه حضور خود را با این توهم توجیه می‌کنند که اگر دیگران روی کار بیایند و حاضر به سازش با آمریکا نباشند، خطر حمله نظامی آمریکا جدی است! یکی از اهداف حمله ترامپ به سوریه را می‌توان در حمایت از این جریان غربگرا جست‌وجو کرد. مخصوصا آن که این جریان نیز یکی از دستاوردهای خود را دور کردن سایه جنگ از سر ملت قلمداد می‌کند و طی همین چند روز گذشته نیز برخی از افراد شاخص جریان مزبور، با استناد به حمله آمریکا به سوریه، بر ضرورت سازش با حریف تاکید ورزیده‌اند.

در این راستا رئیس‌جمهوری ایران در واکنش خود به این حمله،‌ آن ‌را »تجاوزگرانه، ظالمانه و برخلاف همه اصول و حقوق بین‌المللی« خواند. روحانی گفت: »تجاوز به یک کشور مستقل به چه مناسبتی صورت گرفته است؟ درحالی‌که یکی از ادعاهای این آقایی که الان در آمریکا حاکم شده، این بود که می‌خواهد با تروریسم مبارزه کند، اما امروز همه تروریست‌های سوریه از این حمله آمریکا خوشحال شده و جشن گرفته‌اند. اگر راست می‌گفتید چرا در نخستین اقدام خود به تروریست‌ها کمک کردید و حامی آنها شدید؟ چرا علیه ارتش سوریه که در حال جنگ با تروریسم است، وارد عمل شدید؟ موشک‌های خود را با کدام قانون و مجوز از مدیترانه به سمت پایگاه هوایی این کشور مستقل پرتاب کردید؟«. وی افزود: »حمله تجاوزکارانه به شعیرات سوریه به معنای تقویت افراط و ترور در منطقه و بی‌قانونی و بی‌نظمی در جهان و کاملا محکوم است. جهانیان را به مخالفت با این‌گونه سیاست‌ها که نتایج مخرب برای منطقه و جهان دارد، فرا می‌خوانم.«

در این راستا کارشناسان مسائل سیاسی خاورمیانه معتقداند: اولین و فوری‌ترین پیامد ماجراجویی بامداد جمعه ترامپ، فاصله گرفتن روسیه از آمریکا در خصوص بحران سوریه بود. ترامپ که اول بهمن‌ماه وارد کاخ سفید شده بود، »ولادیمیر پوتین« رئیس‌جمهور روسیه را دوست خطاب می‌کرد و لاف دوستی با وی می‌زد. در این میان، مسکو برای اینکه نشان دهد در ارتباط باحل بحران سوریه، حسن نیت دارد، سعی کرد با آمریکا در برخی مسائل کنار بیاید و حتی توافقنامه هماهنگی پرواز در سوریه را با کاخ سفید امضاء کرده بود. اما، حماقت ترامپ به این ماه عسل پایان داد و فاصله میان کرملین و کاخ سفید یک شبه به حالت قبل برگشت. روس‌ها پیش از این به »باراک اوباما« اعتماد نداشتند و اکنون نیز پس از یک مقطع دو ماهه، فهمیدند که ترامپ مثل اوباما اصلا قابل اعتماد نیست.

ترامپ و مقامات دولت آمریکا با نیش و کنایه‌ای که این دو متوجه همتایان روس خود کرده‌اند، واقعیت خود را واضح نشان داده‌اند و با دستان خود، همه پل‌های ساختگی را از بین برده‌اند. رئیس‌جمهور آمریکا قبل از آنکه به قدرت برسد، خود را مخالف جنگ در سوریه نشان می‌داد و به عنوان مثال، در سال 2013 گفته بود: »حمله به سوریه هیچ سودی ندارد.« اما اکنون می‌گوید، »باید در سوریه کاری بکنیم« و یا به همراه دیگر دستیاران خود، شعار همیشگی اوباما را تکرار می‌کند و می‌گوید بشار اسد باید برود. مقامات روسیه هم که با فرو افتادن پرده، چهره واقعی ترامپ را دیدند، واکنش‌های تندی از خود نشان دادند؛ پوتین پس از واقعه الشعیرات، گفت که این اقدام آمریکا، به روابط مسکو و واشنگتن، »ضربه‌ای سخت« وارد کرد. همزمان با آن، »سرگئی لاوروف« وزیرخارجه روسیه نیز اعلام کرد: »تمام همکاری‌های بین روسیه و آمریکا در سوریه متوقف می‌شود. توافق امنیت پروازی میان مسکو و واشنگتن در سوریه، یکی از این همکاری‌ها بود که لغو شد.

« لحن کلام سایر مقامات روسی نیز مشابه پوتین و لاوروف بود که از تغییر مسیر دیپلماسی روسیه نسبت به آمریکا حکایت می‌کند. در واقع ایالات متحده ‌آمریکا حاضر به حل بحران سوریه نیست، به این جهت که اگر تمایلی به این کارداشت، می‌توانست در کمتر از یک‌ماه بحران سوریه را به پایان برساند. یکی از مسائلی که مشخص شده، این است که آمریکا تمایل دارد ارتش سوریه همچنان درگیر گروهک‌های تروریستی باشد تا همچنان دچار فرسایش شود. آمریکا پس از 6 سال به این نتیجه رسیده که نیروی هوایی سوریه همچنان سالم و دست‌نخورده است از این رو به بمباران پایگاه هوایی حمص پرداخته و ممکن است این حملات ادامه پیدا کند. از این رو آمریکایی‌ها درصددند که راه‌حل سوری- سوری را با بن‌بست مواجه کنند وهرگونه مذاکره بی‌نتیجه باقی بماند.

به همین دلیل سناریو خان شیخون که منجر به انفجار گاز شیمیایی شد و طی آن ده‌ها نفر در اطراف ادلب کشته و مجروح شدند، سناریویی از پیش تعیین‌شده برای بهانه‌جویی آمریکا برای دخالت در مسائل داخلی سوریه به بهانه حمایت از مردم این‌کشور بود. از این جهت به نظر می‌رسد وضع سوریه بسیار پیچیده‌تر شده و به یک بحران نظامی تبدیل خواهد شد و راه‌حل‌های سیاسی کاملا منتفی شده است. مقابله نظامی با آمریکا به‌نفع منطقه نخواهد بود، چون بحران نظامی موجب فرسایش منطقه و نابودشدن همه زیر‌ساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن خواهد شد و منطقه هم توان تحمل جنگ جدیدی را نخواهد داشت.

در پایان و به نظر نگارنده"مهدی حیدرپور"(مهدی قزل):در خصوص اقدام اخیر امریکا به سوریه و ایجادناامنی بیشتر در منطقه خاورمیانه دو نکته قابل تامل است .

اول اینکه: ترامپ زمانی وارد صحنه ناامنی‌های سوریه و منطقه شد که نسبتی با شرایط موجود ندارد و به عبارت دیگر، او متعلق به این مقطع نیست؛ در اوضاع و احوال جاری اگر رئیس‌جمهور آمریکا روباه صفت بود، شاید به گونه‌ای می‌توانست این کشور را با خسران کمتری از بحران سوریه خارج کند. اما ترامپ نه روباه صفت است و نه شیر صفت؛ بلکه بهتر است بگوییم که او مرد اقدامات خام و نخراشیده است و این به منافع آمریکا ضربه می‌زند و البته، بزرگترین موهبت برای کشورهای اسلامی است!

و نکته دوم و مهتر اینکه: اگر آمریکا بخواهد به ماجراجویی‌های خود در منطقه و علیه ایران ادامه دهد، با یک بحران جهانی مواجه‌ خواهد شد که ممکن است به یک جنگ فراگیر منجر شود. حمله موشکی اخیر به سوریه نشان ‌می‌دهد دونالد ترامپ درصدد دست‌زدن به ریسک‌های خطرناکی است که ممکن است به جنگ سوم جهانی بینجامد.