مطلب شماره 190

نقش‌ رسانه‌ها در شرایط‌ بحرانی

شرایط بحرانی می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند و از تغییر و تحولات گوناگونی ناشی شود. منشاء بحران می‌تواند حمله ناگهانی، شروع جنگ، ناکامی اقتصادی در سطح وسیع، و همچون حضور تروریست در کشور باشد. بحران‌ها مثل (حضور داعش در تهران) موقعیت‌هایی هستند که کنترل آن‌ها مستلزم پاسخ‌دهی ساعت به ساعت در برابر مردم و مقامات می‌باشد چون بحران‌ها اغلب غیرمنتظره است، اطلاعات کافی درباره موضوع یافت نمی‌شود. چرا که در اغلب موارد، اطلاعات مناسب و حاضر و آماده در مجموعه‌ای مرتب و طبقه‌بندی شده و مطابق با ویژگی‌های وضعیت بحرانی در دسترس نیست.

 در این بین رسانه‌های دیداری و شنیداری نقش مهمی را در پاسخ‌دهی به مردم ایفا می‌کنند که در این خصوص نکته نخست و مورد اهمیت در پوشش خبری آن هم هنگام بحران این است که باید وحدت رویه‌ای برای پوشش و همین‌طور ارایه اخبار وجود داشته باشد.

معمولا در چنین شرایطی رسانه‌های خبری معتبر ستاد خبری تشکیل می‌دهند. ستاد خبری که در آن یک سرویس سَنتز درست می‌شود. سرویسی متشکل از چند سرویس دیگر. به این معنا که سرویس‌های سیاسی، اجتماعی، دیپلماسی و سایر بخش‌های خبری که به این رویداد مربوطند، با یکدیگر سرویسی را تشکیل می‌دهند و اخبار از این سرویس پخش می‌شود که در شرایط بحران، مدیریت این سرویس اصولا با سردبیر یا معاونانش است تا اخبار لحظه به لحظه و همچنین عکس و فیلم را روی خط خبر قرار دهند. این درحالی است که در شرایط بحران، آن هم بحران‌های امنیتی، باید جنبه‌های صحت و سقم اخبار بیش از پیش در نظر گرفته شود.

باید اخبار به نحوی منتشر شود که بهداشت روانی جامعه را در نظر بگیرند و مقابل ایجاد رعب و وحشت بی‌مورد در دل مردم بایستند. در شرایط بحران هر لحظه ممکن است دچار خطای تشخیص در صحت خبر شویم و کار حرفه‌ای همین تشخیص درست است. از سوی دیگر باید بر اصل سرعت در انتشار اخبار هم تاکید کنیم. در چنین شرایطی، هر لحظه آبستن اتفاقی جدید است و باید در انتشار اخبار سرعت داشت. سرعتی که در آن ناگزیر به رعایت صحت هستیم.

این وضع درحالی است که شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان با قدرت بسیار زیادی مشغول کارند و هر لحظه خبری را منتشر می‌کنند و گاهی این موارد می‌تواند به سرعت بر شایعات دامن بزند. از این رو لازم است تا مردم آموزش ببینند و بدانند که نباید به هر خبری اعتماد کنند و صرفا باید از طریق رسانه‌های معتبر اخبار را دنبال کنند و وظیفه‌ی رسانه‌ها هم این است که در کنار سرعت و صحت، به اصل همبستگی اجتماعی هم پایبند باشند. اصلی که در مواقع بحران اهمیت بسیاری دارد.

بحران‌هایی مثل حادثه تروریستی داعش در تهران یا حادثه پلاسکو من را به یاد سال‌های 65-66 می‌اندازد. در آن زمان که بمباران هوایی و موشکباران بود، مردم به پشت‌بام‌ها می‌رفتند و هواپیماها را نگاه می‌کردند. حجم عظیم ملت تماشاگر نشان می‌دهد آموزش‌های درستی صورت نگرفته و مردم آمادگی مواجهه با بحران را ندارند. ما در بحث آموزش عموم مردم ضعیف عمل کرده‌ایم، هم صداوسیما و هم بقیه رسانه‌ها که در دستگاه‌های مرتبط با آموزش همگانی کار می‌کردند ضعیف عمل کرده‌اند.

در پایان نگارنده مهدی حیدرپوربر نکته‌ای تاکید دارد که بارها گفته شده و آن هم ضعف اطلاع‌رسانی از طریق مبادی رسمی است و چه خوب بود اگر این ضعف یکبار برای همیشه از بین می‌رفت و با پوشش مستقیم و دقیق اتفاق از تلویزیون مدیریت خبریِ اوضاع در دست گرفته می‌شد تا هم بازار شایعات داغ نشود و هم بتوانیم بحران را از طریق اطلاع‌رسانی دقیق مدیریت کنیم.