ایران، کشوری با 83 میلیون نفر جمعیت، اکنون به یکی از مراکز اصلی شیوع ویروس کرونا تبدیل شده و بیشترین نرخ مرگ و میر ناشی از ابتلا به این بیماری را در جهان را دارد. طبق آمارهای رسمی، نرخ مرگ و میر در ایران چیزی بین 8 تا 18درصد است که در قیاس با نرخ 3 درصدی مرگ و میر در چین و سایر کشورهای جهان بسیار بالاست. دولت ناگهان درصدد ممنوعیت برآمد و پروازها به هند را لغو کرد؛ گروه‌های زیارت‌کنندگان اما‌کن مذهبی را از ورود به کشور بازداشت و برگزاری مراسم نماز‌جمعه در شهرهای بزرگ را لغو کرد. با این حال اسفندیار باتمانقلیچ بنیانگذار فوروم ایران و اروپا، معتقد است که دولت از پیگیری اقدامات بیشتری از جمله قرنطینه شهر خودداری خواهد کرد: »آنها می‌دانند که چنین اقدامی فشارها و مشکلات اقتصادی را بیشتر خواهد کرد.
تصویر اقتصادی قرنطینه کردن یک شهر بسیار شدید است به همین دلیل سبب شده که دولت از مردم بخواهند خودشان تدابیر این‌چنینی را رعایت کنند.« در این بین ایران اقداماتی را برای مهار شیوع بیماری در پیش گرفته که از نمونه آنها می‌توان به ضدعفونی‌کردن خطوط مترو و تعطیلی اغذیه‌فروشی‌های خیابانی اشاره کرد. بسیاری از مراکز فرهنگی، دانشگاه‌ها، مدارس و غیره در بسیاری از استان‌های ایران تعطیل و برنامه‌هایی که تماشاچی داشتند، مانند تئاتر و مسابقات ورزشی نیز به بعد موکول شده‌اند.
وزارت بهداشت هم به‌طور مداوم توصیه‌های پزشکی و بهداشت و سلامت به‌مردم میدهد. با این حال آسیب وارده به وجهه دولت در مبارزه با بیماری به اندازه‌ی آسیب‌های خود بیماری جدی است. روحانی اخیرا گفته: »لازم است در مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات به توصیه‌های پزشکی توجه شود؛ اما ما همه باید به کار و فعالیت خود ادامه دهیم چرا‌که این یکی از توطئه‌های دشمنان ما است که ترس را در کشور بگسترانند و آن را به تعطیلی بکشانند.« حریرچی هم در اظهاراتی از قرنطینه گفته: »از اعماق وجودم می‌گویم مراقب خودتان باشید. این یک ویروس دموکرات است که بین فقیر و ثروتمند، دولتمند یا شهروند عادی، تمایزی قائل نمی‌شود.
این ویروس می تواند بسیاری را آلوده کند.« در این خصوص وزارت بهداشت ایران، تحریم‌ها بر بخش بانکداری را عامل کمبود تجهیزات تشخیص ویروس کرونا دانسته؛ طبق گزارش‌ها ده‌ها نفر در پی ابتلا به ویروس جان خود را از دست دادند که به‌معنای ناشناخته‌ماندن موارد زیادی از ابتلا به ویروس است. در‌حقیقت، برخی تحلیل‌های مستقل شمار افراد مبتلا به ویروس کرونا در ایران را بیشتر از آمار رسمی، برآورد کرده‌اند. رامین فلاح معاون اتحادیه وارد‌کنندگان تجهیزات پزشکی ایران روز دوشنبه در مصاحبه با رسانه‌های ایران گفت: »چندین شرکت بین‌المللی آماده ارسال کیت‌های تشخیص ویروس کرونا به ایران هستند، اما ما توانایی پرداخت هزینه به آنها را نداریم.
آنها اصرار دارند که پول از طریق بانک برای‌شان فرستاده شود. اگرچه همچنان راه‌هایی برای دور‌زدن تحریم‌ها هست، اما زمان می‌برد.« حال آنکه عدم شفافیت ایران، توانایی آن را در رسیدگی به شیوع بیماری کرونا زیر سوال برده است. ماه گذشته دولت و رسانه‌های ایران ابتدا از صحبت‌کردن آشکار از مسوولیت هدف‌گیری اشتباهی هواپیمای مسافربری اوکراینی خودداری کردند و همین مسئله سبب بی‌اعتمادی مردم به مقامات و اخبار رسانه‌ها شده است. به‌رغم آنکه چندین مقام دولت نیز به کرونا مبتلا شده‌اند، اما باز‌هم شدت شیوع آشکارا اعلام نمی‌شود.
احمد امیرآبادی فراهانی، یکی از نمایندگان مجلس، روز دوشنبه هفته گذشته ادعا کرد که تنها 50 نفر در شهر قم، شهر محل زندگی خود او، جان‌شان را در پی ابتلا به کرونا از دست داده‌اند. ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت که اتهامات درباره‌ی خودداری از اعلام آمار دقیق را رد می‌کرد، خود به کرونا مبتلا شده است. در‌حالی شیوع ویروس کرونا در ایران سیر صعودی به خود گرفته که شمار نسبتا زیادی از مقامات و سیاستمداران به این بیماری مبتلا و حتی تعدادی نیز جان خود را در اثر آن از دست داده‌اند. ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت و دبیر ستاد ویژه مدیریت پیشگیری ویروس کرونا، محمود صادقی نماینده مجلس و مرتضی رحمان‌زاده، شهردار منطقه 13 تهران و میرمحمدی عضو مجمع تشخیص تنها شماری از مقامات هستند که تاکنون ابتلای آنها به کرونا ویروس تایید شده است.
از سوی دیگر رسانه‌ها از درگذشت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی خسروشاهی از چهره‌های برجسته حوزه علمیه قم به‌دلیل ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان مسیح دانشوری در سن 81سالگی خبر دادند. معصومه ابتکار، معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده هم از دیگر سیاستمداران ایرانی است که طی چند روز گذشته به کرونا گرفتار شده است. همچنین مجتبی فاضلی، مسوول دفتر و مسوول اجرایی و مالی آیت‌اله موسی شبیری‌زنجانی از مراجع تقلید شیعه ایران چند روز پیش به‌علت ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست داد. براساس اعلام نوه آیت‌اله شبیری‌زنجانی، خود این مرجع تقلید نیز از هفته گذشته تاکنون به دلیل احتمال ابتلا به کرونا در منزل‌اش استراحت می‌کند. صبح روز شنبه نیز محمدعلی رمضانی، منتخب مردم آستانه اشرفیه در استان گیلان ایران برای حضور در مجلس یازدهم فوت کرد. فریدالدین حدادعادل فرزند غلامعلی حدادعادل نیز از دیگر کسانی بود که از ابتلای خود به ویروس کرونا خبر داد.
نکته قابل تامل اینکه هرچند محدودیت‌های شدید اقتصادی ناشی از تحریم‌های آمریکا و دلسردی مردمی که نارضایتی‌هایشان به شکل روزافزون در‌حال افزایش است باعث شده تلاش‌های ایران برای پیشگیری از کرونا ویروس با مانع روبه‌رو شود اما برایان هوک، مامور ویژه وزارت امور خارجه ایالات‌متحده در امور ایران، به نشنال اینترست گفت: »ما چهل سال دشوار را با نظام جمهوری اسلامی ایران پشت سر گذاشته‌ایم؛ اما همواره در کنار مردم ایران هستیم و به آنها کمک می‌‌کنیم. مردم ایران باید بدانند که نظام جمهوری اسلامی بیشترین مسوولیت را در قبال آنها دارد و در رسیدگی به این مسوولیت شکست خورده است.« تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران اساسا اقلام بشردوستانه از جمله غذا، دارو و تجهیزات پزشکی را شامل نمی‌شود، اما قوانین ضد‌تروریستی دولت ترامپ این تجارت‌ها را محدود کرده است.
در این راستا رییس دفتر رییس‌جمهور به ادعای کمک بشردوستانه آمریکا به ایران برای مقابله با بیماری کرونا واکنش نشان داد. محمود واعظی گفت: آمریکا، ایران را تحت فشارهای فزاینده و بی‌سابقه تحریمی قرار داده است که نتیجه‌ی آن بروز مشکلات فراوان برای تک‌تک مردم ایران از جمله در مواجهه با ویروس کرونا بوده است. آنها اگر در گفته‌های خود صداقت دارند و واقعا به‌دنبال کمک بشردوستانه به ملت ایران هستند، همین امروز تحریم‌ها را لغو کنند تا با رفع محدودیت از بانک‌ها و کانال‌های مالی، ایران هرچه سریع‌تر نیازمندی‌های ضروری برای مقابله با کرونا را تامین و زمینه‌های کنترل سریع‌تر بیماری را فراهم کند.
رییس دفتر رییس‌جمهور با تاکید بر اینکه ایران از کمک‌های انسان‌دوستانه همه کشورها استقبال می‌کند، گفت: همواره معتقد بوده‌ایم در مواجهه با اپیدمی‌ها و بلایایی نظیر شیوع ویروس کرونا، همه کشورها باید دست به دست هم دهند و اینگونه موارد را وارد منازعات سیاسی نکنند. در این خصوص تحلیلگران معتقداند: گرچه دولت ترامپ اعلام کرده است که تحریم‌های‌اش شامل کالاهای بشردوستانه نمی‌شود، اما بسیاری از شرکت‌ها به‌دلیل هراس از واکنش دولت آمریکا، از صادرات کالاها و تجهیزات حیاتی به ایران خودداری می‌کنند. یک مقام ایرانی به شرط افشا‌نشدن نام‌اش به نیوزویک گفت: »در‌حال‌حاضر ایران 95 تا 97درصد از نیازهای (دارویی) ما را تامین می‌کند.
ایران حتی به سایر کشورهای منطقه دارو صادر می‌کند. اما در این میان، داروهای مهمی وجود دارند که ما به آنها نیاز داریم و تامین آنها به‌دلیل تحریم‌های آمریکا دشوار است.« در این زمینه یکی از پیامدهای جانبی رویکرد آمریکا و اروپا به توافق هسته‌ای این است که به مردم ثابت کرده که تعامل شکست خواهد خورد. پیامی که آنها (غرب) می‌فرستند این است که اگر شما با جهان بیرون تعامل کنید، پاداشی دریافت نخواهید کرد. این پیام بسیار ناخوشایندی است. درواقع تحریم‌های آمریکا علاوه بر کاهش توانایی ایران برای مبارزه با ویروس کرونا، دسترسی مردم به اطلاعات مربوط به این بیماری و انتشار آن را هم محدود کرده است. بنا به اعلام سازمان آرتیکل 19، سازمان فعال در زمینه آزادی بیان و آزادی اطلاع‌رسانی در گستره جهان، ایرانی‌ها به‌دلیل تحریم‌های آمریکا به پایگاه داده‌های ویروس کرونا در دانشگاه جان هاپکینز دسترسی ندارند.
پیش‌بینی می‌شود اقتصاد ایران که از کمبودهای ناشی از تحریم‌ها و مدیریت داخلی رنج می‌برد به واسطه بسته‌شدن مرزهای کشورهای همسایه و متوقف شدن پروازهای دیگر کشورها از هراس گسترش بیماری، ضربه و آسیب دیگری را متحمل شود. بدتر آن که، FATF اعلام کرده است که به‌دلیل شکست تهران در ورود به این پیمان بین‌المللی همچنان ایران در فهرست سیاه این نهاد نظارت پولی و مالی باقی خواهد ماند. به این ترتیب بدیهی است که کمک 100 میلیون دلاری آمریکا به کشورهای در‌حال مبارزه با کرونا شامل ایران نخواهد شد.
براساس نظر تحلیلگران در دولت آمریکا برخی مقامات صاحب نفوذ وجود دارند که به‌عنوان اهرمی در کارزار »فشار حداکثری« از ارسال غذا و دارو به ایران پیشگیری می‌کنند. کارزار فشار حداکثری، به‌سادگی و روشنی، جنایتی علیه ایران است. این ادعا که دولت آمریکا به مردم ایران اهمیت میدهد، ساختگی است.
در پایان نگارنده مهدی قزل(مهدی حیدرپور)معتقد است: همه باید در کنار یکدیگر قرار بگیریم و با یکپارچگی و وحدت با این بیماری مبارزه کنیم علاوه بر این همه کشورهای جهان باید برای مقابله آن مشارکت کنند، چرا‌که غلبه بر کرونا بدون عزم جهانی و همکاری فشرده همه کشورها و سیاست‌های مشترک دور از ذهن به‌نظر می‌رسد.
اینستاگرام روابط عمومی
