موضوع برجام به یک کلاف سردرگم تبدیل شده که هر‌کدام از طرفین برای یک توافق برد-برد درتلاش هستند و می‌کوشند به بهترین توافق ممکن دست یابند اما بر کسی پوشیده نیست که آقای ترامپ با خصوصیات رفتاری نابهنجار در پرونده هسته‌ای ایران بازی باخت- باخت را به اجرا گذاشت و حقیقتا هر دوسوی برجام ضرر کردند؛ از این‌سو مردم ایران فشار اقتصادی بسیار زیادی را متحمل شدند و خسارت‌های زیادی به اقتصاد کشور وارد شد و از آن‌سو غرب در ایجاد محدودیت‌های هسته‌ای برای تهران با شکست روبه‌رو شد و ایران هم‌اکنون بیش از هر زمان دیگری توانایی‌های اتمی خود را توسعه داده است، چنانچه رییس‌جمهور فرانسه اعلام کرده است که برای متوقف‌کردن ایران وقت بسیار کمی وجود دارد. با این حال در روزهای اخیر برخی اظهار نظرهای محتاطانه و دیپلماتیک مقامات دولت بایدن از خوش‌بینی نسبت به بازگشت آمریکا به برجام و احیای این توافق کاسته است.
رییس‌جمهوری آمریکا در اولین اظهار نظر برجامی خود پس از ورود به کاخ سفید تنها به گفتن کلمه نه و تکان دادن سر خود در جواب خبرنگار بسنده کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز این ادعای غیر‌قابل قبول را تکرار کرده که در صورت بازگشت تهران به برجام واشنگتن نیز آماده بازگشت به آن خواهد بود. او گفت که آمریکا خواهان بازگشت به توافق هسته‌ای ایران است به شرط این که ایران نیز همین کار را کند و سپس کشورش با متحدان آمریکا و شرکای‌اش درباره توافقی طولانی‌تر و قوی‌تر که در برگیرنده دیگر مسائل باشد، همکاری خواهد کرد.
این سخنان در‌حالی مطرح می‌شود که ایران هنوز عضوی از برجام است و از این قرارداد بین‌المللی خارج نشده است و این آمریکا بود که در دولت ترامپ از برجام خارج شد و قطعنامه 2231 شورای امنیت را زیر پا گذاشت و کشورهای اروپایی هم باوجود وعده‌های مکرر نتوانستند اقدامی در راستای منتفع‌شدن ایران از برجام انجام دهند. ایران یک سال بار برجام را به‌تنهایی به دوش کشید و پس از آن و با هدف توازن‌بخشی به برجام تعهدات خود را در پنج گام کاهش داد. اکنون نوبت آمریکاست که در راستای چندجانبه‌گرایی، با بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها اعتماد‌سازی کند و حسن نیت خود را نشان دهد. در این خصوص وزیر امور خارجه ایران گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان داشته و به مساله تحریم‌ها و رابطه ایران و آمریکا پرداخته است.
محمدجواد ظریف در ابتدای این گفت‌وگو تصریح کرد: کاملا واضح است، این ایالات متحده بود که توافق را ترک کرد، این ایالات متحده بود که توافق را نقض کرد، این ایالات متحده بود که هر کشوری را که به توافق احترام می‌گذاشت و پایبند به آن بود، مجازات می‌کرد. بنابراین، این ایالات متحده است که باید برای اجرای تعهدات خود به توافق بازگردد. ایران هرگز از این توافق خارج نشد. ایران در این توافق حضور دارد. ایران در راستای توافق برخی تعهدات خود را کاهش داده است. روش بازگشت به انطباق کامل از نظر ایران، بازگشت ایالات‌متحده به توافق است.
اکنون مساله روشن است: اینکه آیا آنها می‌خواهند از سیاست‌های شکست‌خورده رییس‌جمهور ترامپ جدا شوند، یا اینکه می‌خواهند بر روی آنها سیاست خود را بنا کنند، تصمیمی است که رییس‌جمهور بایدن و مشاوران‌اش باید اتخاذ کنند. ایالات متحده باید تحریم‌ها را لغو کند، نه اینکه معافیت صادر کند. ایالات متحده باید تحریم‌ها را رفع کند و جبران خسارت هرگز یک پیش‌شرط نبود.
گفتیم هنگامی که ایالات متحده به توافق بازگشت، درباره آن بحث خواهیم کرد و این دلیل کاملا واضحی دارد: معامله یا هر توافق بین‌المللی درب چرخشی نیست، آنها نمی‌توانند به‌سادگی مطابق میل خود بروند و بیایند. بنابراین، ایالات متحده باید شفاف‌سازی کند و باید به ایران و سایر اعضای توافق ضمانت دهد که رفتار رییس‌جمهور ترامپ تکرار نخواهد شد، زیرا جامعه بین‌المللی به اندازه کافی از بی‌قانونی شخصی که براساس یک هوا و هوس عمل می‌کند آسیب‌دیده است. شما دیده‌اید که در ایالات متحده چه اتفاقی افتاده است، آنچه در کنگره اتفاق افتاده است را دیده‌اید. مردم ایران طی چهار سال بسیار بسیار طولانی، این مساله را لمس کرده‌اند. حاضر نیستیم که دوباره چنین چیزی را لمس کنیم.
علاوه بر این بایستی به این نکته هم اذعان نمود که: اظهارات رهبر معظم انقلاب اسلامی درخصوص برجام، نقشه راه سیاست ایران در رابطه با برجام را ترسیم کرد. از آنجایی که آمریکا و سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در طول پنج سال گذشته به هیچ یک از تعهدات خود در رابطه با برجام عمل نکردند، لذا ایران براساس بخشی از بندهای این توافقنامه، بخشی از تعهدات خود را کاهش داد. این امر می‌تواند با عنوان یک هشدار جدی به آمریکا و سه کشور اروپایی تلقی شود زیرا خروج آمریکا از توافقنامه برجام ثابت کرد که برخی کشورهای غربی به توافقات بین‌المللی پایبند نیستند.
به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران در طول پنج سال گذشته با اتخاذ تدابیر سیاسی منطقی و عاقلانه توانست احترام شایسته جهانی را برانگیزد به‌گونه‌ای که امروز در ایالات متحده 50 سیاستمدار آمریکایی در نامه‌ای به جو بایدن، رییس‌جمهور آمریکا خواستار بازگشت بدون قید و شرط آمریکا به برجام شده‌اند. این حرکت نشان می‌دهد که یک پویش جهانی برای محکوم‌کردن رفتار تهاجمی آمریکا علیه ایران آغاز شده است.
لذا به‌نظر می‌رسد که اظهارات رهبر معظم انقلاب اسلامی یک واکنش کاملا منطقی در برابر رفتارهای تهاجمی آمریکا و غرب تلقی می‌شود. این اظهارات می‌تواند نقشه راه مذاکرات احتمالی آینده ایران و کشورهای غربی به شمار آید اما شرایطی که رهبر معظم انقلاب اسلامی ترسیم کرده‌اند و اظهارات ایشان همواره باید مورد توجه رهبران آمریکا و اروپا قرار گیرد که ایران باوجود تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی حاضر به عقب‌نشینی از اصول و ارزش‌های تعریف‌شده خود نیست.
به همین دلیل طی هفته‌های آینده با رمزگشایی از بیانات رهبری ایران از سوی دولتمردان آمریکا، اتفاقات مثبتی در حوزه توافقنامه برجام صورت خواهد گرفت و جو بایدن برای بازسازی حیثیت آمریکا ناچار است ضمن بازگشت به برجام، بخش مهمی از تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند. اما نکته قابل‌توجه اینکه: اینکه دولت جدید آمریکا به‌جای لغو تحریم‌ها درصدد ارائه برخی از مشوق‌ها به ایران است برای آغاز خوب و گره‌گشاست ولی تطویل و اکتفا به آن قطعا نتیجه‌بخش نخواهد بود و فرصت‌های موجود را از بین خواهد برد. رندی غربیان برای کمرنگ‌کردن خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها علیه مردم ایران از نگاه هیچ ناظری پنهان نمی‌ماند و مهم‌تر از آن قضاوت منفی ایرانیان را به‌دنبال خواهد داشت؛ چیزی که گویا در مناسبات بین دولت‌ها محلی از اعراب ندارد و برای آن جایگاهی درنظر گرفته نمی‌شود.
اما این خطایی بزرگ‌تر از خطای دولت ترامپ خواهد بود و ممکن است در این سوی معادله یعنی در طرف ایرانی خیلی از امور را تغییر دهد و ادامه کار را بسیار مشکل کند. مردم ایران از برجام بسیار خشنود شدند و امیدهایشان برای شرکت در مناسبات صلح‌طلبانه جهانی افزایش یافت. با عهدشکنی واشنگتن مهم‌تر از ناظران بین‌المللی و حتی متحدان آمریکا این مردم ایران بودند که به قضاوتی تند رسیدند و احساس ستمی آشکار و غیرانسانی کردند ولی اغلب سیاستمداران مسوول و غیرمسوول در جهان آن را به پدیده غیرمتعارف ترامپ نسبت دادند و صبر ایرانیان را خواستند و ستودند.
اما حالا که آن مستبد خودخواه از صحنه سیاست رانده شده است چگونه می‌شود تعلل دولت آمریکا در پیوستن به برجام را توجیه کرد؟ اصرار غربیان در این تعلل ناموجه یا اتخاذ و استمرار خصومت قبلی مسلما در قضاوت شهروندان منتظر ایرانی تاثیر خواهد گذاشت و چه‌بسا همه را به این نتیجه برساند که راه گفت‌وگو با غرب تنها از طریق بسط فعالیت‌های هسته‌ای باز خواهد بود! به عبارت دیگر عقلای غرب باید برای به سررسیدن انتظار معقول و معروف ایرانیان حساب ویژه باز کنند و خوف داشته باشند که در ایران همه به این نتیجه برسند که اراده‌ای برای لغو تحریم‌ها وجود ندارد و موضع افراطیون در این زمینه تقویت شود.
به‌هرحال نمودار‌شدن وساوس غربی در طولانی‌کردن احیای برجام پیام مثبتی به همراه ندارد و یک خطای استراتژیک است که تنها با یک اراده مستحکم و بینش جامع امکان برون‌رفت از آن وجود دارد. آقای اوباما هم برای امضای برجام با مشکلات و موانع متعدد داخلی و خارجی روبه‌رو بود ولی برای استمرار راهی که در پیش گرفته بود از خود اراده نشان داد. علاوه بر این بایستی به این نکته اذعان نمود که: بیش از همه این موارد آنچه به ایران ارتباط پیدا می‌کند وعده بایدن و اعضای ارشد تیم همراه او در بازگشت آمریکا به توافق 1+5 است. وعده‌ای که به گفته بایدن جزء اولویت‌های او بود اما اکنون به‌نظر می‌رسد که بایدن و تیم او در این مورد به نوعی دچار سردرگمی شده اند.
درخصوص دلیل قرار نگرفتن موضوع هسته‌ای ایران در اولویت بایدن گمانه‌زنی‌های بسیاری مطرح شده، برخی معتقدند که پرونده‌های مهم بسیاری در سیاست داخلی و خارجی از اولویت بالاتری نسبت به توافق 1+5 برخوردار است؛ برخی معتقدند که پیچیدگی روابط ایران و آمریکا از یک‌سو و دخالت‌های بازیگران بیرونی، همانند برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و رژیم صهیونیستی در مورد بازگشت احتمالی دولت جدید آمریکا به برجام همگی دست به دست هم دادند که این بازگشت به برجام یا میز مذاکره را با دشواری مواجه کنند.
در پایان نگارنده مهدی قزل(حیدرپور) معتقد است: دولت بایدن می‌تواند تحریم‌های برآمده از فرمان‌های اجرایی ترامپ را بدون نیاز به مجوز کنگره، ملغی کند. درباره دیگر موارد نیز با توجه به کسب برتری حزب دموکرات در سنا، ادعای عدم همراهی کنگره از سوی دولت بایدن پذیرفتنی نخواهد بود. در عین‌حال باید به این نکته توجه کرد که هر دو قانون ایسا و کاتسا با اکثریت قریب‌به‌اتفاق آرا اعم از جمهوری‌خواه و دموکرات به تصویب رسید که نشان می‌دهد تمایزگذاری میان این دو حزب در نوع سیاست‌گذاری علیه ایران نباید سبب غفلت از اشتراک مساعی آنان در اعمال هرگونه فشار بر کشور شود.
آنچه مطمح‌نظر است اینکه بازگرداندن تعادل از دست رفته بین حقوق و مسوولیت‌های تمامی طرف‌های برجام، یک ضرورت مطلق است. ایران به نوبه خود اعلام آمادگی کرده تا تمامی اقدامات جبرانی را برگرداند که البته چنین امری، نیازمند به حداکثر‌رسانی ظرفیت‌ها در سایر طرف‌های باقی‌مانده برجام برای اجرای موثر تعهداتشان است. البته نمود عملی این تلاش‌ها باید به رفع کامل تحریم‌ها و لغو موثر محدودیت‌های اقتصادی برای جمهوری اسلامی ایران بیانجامد.
اینستاگرام مارادنبال کنید
https://www.instagram.com/ravabetomomiseytareh
ناشناس
در دولت اسبق قیمت موز و خیار برابر بود حالا ظاهرا دولت فعلی عزمش را جزم کرده دوباره قیمت شان را یکسان کنه! خیار سبز چه کم از موز طلایی دارد؟!